Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Σχετικές Σελίδες
Όνομα: Σκλινίτζια ή Βούρλα
Επιστημονικό Όνομα: Juncus heldreichianus
Οικογένεια: Juncaceae (Βουρλωδών)
Περιγραφή:
Τα σκλινίτζια με το επιστημονικό όνομα Juncus heldreichianus αναφέρονται σε σκληρά βούρλα που έχουν καλαμοειδές σχήμα. Τα βούρλα είναι φυτά του γένους Juncus, τα οποία απαντώνται σε υγροβιότοπους, περιοχές με τρεχούμενα νερά και ρυάκια. Επίσης, τα σκλινίτζια απαντώνται και σε λασπώδεις όχθες και κάτω από φράγματα, όπου μαζεύεται αρκετό νερό [3,6].
Χαρακτηριστικά:
Το σκλινίτζι είναι χλοερό φυτό το οποίο είναι πολυετές και έχει ύψος περίπου 20-50 εκ. Οι βλαστοί του είναι όρθιοι, πολύ οξείς και είναι τοποθετημένοι σε πλευρική ταξιανθία, δηλαδή το σύνολο των ανθών τους διατάσσονται πάνω στους βλαστούς, οι οποίοι αναπτύσσονται πλευρικά. Οι βλαστοί που μόλις έχουν αρχίσει να ανθίζουν μοιάζουν με τα φύλλα των σκλινιτζιών και είναι συνήθως μακρόστενα ή κυκλικά. Το άνθος τους φέρει χρώμα ανοικτό καφέ προς σκούρο. Τα φύλλα του είναι στενόμακρα με αιχμηρή άκρη. Η περίοδος άνθησής τους είναι από το μήνα Απρίλιο μέχρι το μήνα Αύγουστο [4,5].
Μέχρι και σήμερα τα σκλινίτζια χρησιμοποιούνται για την κατασκευή μικρών αποθηκευτικών δοχείων ή δοχείων μεταφοράς, καλαθιών, ταλαριών, τσέστων και διαφόρων αντικειμένων για οικιακούς σκοπούς. Μια ιδιαίτερη παραδοσιακή τέχνη που επικράτησε είναι η καλαθοπλεκτική, όπου με τη χρήση των σκλινιτζιών που μαζεύονταν από τις λίμνες οι κάτοικοι της Κύπρου έφτιαχναν καλάθια που εξυπηρετούσαν τη μεταφορά των παραγόμενων τροφίμων όπως ελιές, πατάτες, σταφύλια, φρούτα. Η καλαθοπλεκτική είναι μια τέχνη που γνώριζαν αρκετοί στα παλιά χρόνια και ήταν απαραίτητη, αφού τα αντικείμενα που έφτιαχναν τους εξυπηρετούσαν καθημερινά και για διαφορετικούς σκοπούς. Σήμερα, έχουν μείνει πολύ λίγα άτομα που ασχολούνται με τη συγκεκριμένη χρήση των σκλινιτζιών, γιατί τα παραδοσιακά αντικείμενα που φτιάχνονται από αυτά τα φυσικά υλικά έχουν αντικατασταθεί από άλλα δοχεία κατασκευασμένα από πλαστικό, γυαλί κλπ [7].
Επίσης, με τη χρήση των σκλινιτζιών κατασκευάζεται η «σαρκά», δηλαδή η σκούπα. Τα σκλινίτζια μαζεύονται σε μεγάλες ποσότητες και αφού κοπούν στο σχήμα που χρειάζεται, τότε δένονται μεταξύ τους και τοποθετούνται στο κάτω μέρος μιας βέργας. Αυτή ήταν μια εύκολη κατασκευή που ακολουθούσαν οι πρωτινοί για την κατασκευή της σκούπας [1].
Άλλα παρόμοια υλικά που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για την κατασκευή παραδοσιακών αντικειμένων είναι οι «βρούλλοι», το «σαμάτζι», οι «βελονιές» και διαφορετικά είδη βούρλων. Από όλα αυτά τα υλικά αυτό που μπορεί να βρεθεί πιο έυκολα και χρησιμοποιείται για την κατασκευή παραδοσιακών αντικειμένων επίσης είναι το καλάμι, το οποίο αφού τοποθετείται πρώτα σε νερό για να μαλακώσει και να είναι πιο εύκολη η χρήση του. Το σκλινίτζι όμως είναι από την αρχή της συλλογής του μαλακό και στην συνέχεια τοποθετείται στον ήλιο για να ξεραθεί για να γίνει πιο έυκολα τα πλέξιμό τους. Ο τρόπος που μπλέκονται τα σκλινίτζια μεταξύ τους γίνεται σύμφωνα με το σκοπό χρήσης του καλαθιού που καθορίζει επίσης το μέγεθός του.
[1,2,7].
Σήμερα έχουν επιβιώσει μερικά παραδοσιακά κέντρα κατασκευής καλαθιών με τη χρήση των διαφόρων αυτών υλικών. Τα περισσότερα χωριά, όπως Λιοπέτρι, Μεσόγη, Λιβάδια κ.ά. ασχολούνται με τη χρήση των καλαμιών. Στο Ακρωτήρι έχει επιβιώσει η χρήση των βούρλων ή σκλινιτζιών που υπάρχουν στην περιοχή.
Προστασία:
Παρόλο που με τη βιομηχανική ανάπτυξη έχουν εφευρεθεί νέα υλικά που έχουν αντικαταστήσει τα παραδοσιακά, εντούτοις είναι επιβαλλόμενη η ανάγκη να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ζωντανή την παράδοση του τόπου μας με όποιο τρόπο μπορούμε. Ας προστατεύσουμε τους φυσικούς οικοτόπους του νησιού μας. Ας προσπαθήσουμε να κρατήσουμε για το σήμερα, το αύριο και το μέλλον τις παραδοσιακές χρήσεις των φυτών. Ας συμβάλουμε όλη στην προστασία της Κυπριακής Λαϊκής Τέχνης. Ας προστατεύσουμε τη χλωρίδα του τόπου μας για την επιβίωση της κάθε μορφής της τοπικής μας παράδοσης. Μπορούμε;
Πηγές κειμένου:
[1] http://www.mcit.gov.cy/mcit/chs/chs.nsf/DMLbasketry_gr/DMLbasketry_gr?OpenDocument[2] http://www.aboutcyprus.org.cy/gr/basketry
[3] http://en.wikipedia.org/wiki/Juncus
[4] http://www.nhmc.uoc.gr/Wetlands/files/meleti_hloridas.pdf
[5] http://gym-ag-efstr.les.sch.gr/autosch/joomla15/images/stories/pdf/pererga.pdf
[6] http://wikipriaka.com/cy/dict/14
[7] http://estia.hua.gr:8080/dspace/bitstream/123456789/284/1/Ptychiaki53.pdf
Πηγή Φωτογραφίας:
http://www.botanik-jagel.de/diplom/ElafonisosJuncaceae.html
