Αιωνόβια δέντρα

Τα αιωνόβια δέντρα ή όπως αλλιώς αποκαλούνται δέντρα μνημεία της φύσης είναι δέντρα ή μεγάλοι θάμνοι με ασυνήθιστα μεγάλες διαστάσεις και ηλικία. Οι διαστάσεις που πρέπει να έχει ένα δέντρο ώστε να χαρακτηριστεί αιωνόβιο εξαρτώνται κυρίως από το είδος και τις συνθήκες του γύρω περιβάλλοντος [1]. Τα αιωνόβια δέντρα αποτελούν σημαντικό μέρος της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου. Πολλές φορές τα δέντρα αυτά είναι στενά συνυφασμένα με τοπικούς θρύλους, παραδόσεις και ιστορικά γεγονότα [1,2,3]. Χαρακτηριστικοί είναι οι ακόλουθοι στίχοι ποιήματος του Αργύρη Χιόνη: «Οι άνθρωποι ανακαλύπτανε και φεύγανε` τα αιωνόβια δέντρα μένανε πάντα εδώ, συγκεντρώνοντας, ανάμεσα στους αλλεπάλληλους κύκλους του κορμού τους, γνώσεις ανεκτίμητες. Γίνανε κάτι σαν βιβλιοθήκες` μέσα στα κύτταρά τους είναι γραμμένη όλη σχεδόν η ιστορία του ανθρώπινου είδους.» [4]

Τα αιωνόβια δέντρα της Κύπρου κατάφεραν να επιβιώσουν έπειτα από πολλές αντίξοες συνθήκες που υπήρξαν στο νησί μας όπως η αλόγιστη χρήση τους για ξυλεία, οι πυρκαγιές από τους αλλεπάλληλους επιδρομείς που λεηλάτησαν ανά τους αιώνες το νησί και η έλλειψη του απαραίτητου σεβασμού για την προστασία και διαφύλαξη τους. Τα δέντρα που επιβίωσαν μέχρι τις μέρες μας συνήθως είτε θεωρούνταν ιερά και ήταν αφιερωμένα σε κάποιον Άγιο ή βρίσκονταν κοντά σε αρχαία μνημεία, είτε είχαν πολύτιμους καρπούς. Τα περισσότερα από αυτά έχουν καταγραφεί και αγοραστεί από το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος της Κυπριακής Δημοκρατίας και συντηρούνται συστηματικά από ειδικευμένους υπαλλήλους του [1].

Το γηραιότερο δέντρο της Κύπρου είναι μια Τρεμιθιά, με επιστημονικό όνομα Pistacia atlantica, που βρίσκεται στο χωριό Απαισιά της επαρχίας Λεμεσού. Έχει περίμετρο κορμού γύρω στα 7 μ. και ύψος περίπου 10 μ. Η ηλικία της υπολογίζεται στα 1.500 έτη [1,2]. Αιωνόβιοι Δρύες (Quercus infectoria) υπάρχουν σε πολλά μέρη της Κύπρου με τους δύο γηραιότερους να βρίσκονται στο χωριό Λάνια της επαρχίας Λεμεσού [2]. Ένας πλάτανος που βρίσκεται κοντά στην αρχαία Εκκλησία της Αγίας Μαύρης, περιοχή Κοιλανίου επαρχίας Λεμεσού, έχει περίμετρο 7.50 μ. ύψος 36 μ. και ηλικία 800 έτη. Σύμφωνα με την παράδοση η Αγία Μαύρη στην προσπάθεια της να κρυφτεί από τους γονείς της που ήθελαν να την παντρέψουν με κάποιον που δεν ήθελε, γονάτισε στο διπλανό βράχο και παρακάλεσε την Παναγία να την βοηθήσει. Οπότε μια μεγάλη τρύπα άνοιξε και χώθηκε μέσα. Έτσι εις ανάμνηση του θαύματος αυτού κτίστηκε το μοναστήρι της Αγίας Μαύρης [1,2]. Στο χωριό Αγγλισίδες της επαρχίας Λάρνακας υπάρχει μια αιωνόβια ελιά που φυτεύτηκε την εποχή της Φραγκοκρατίας , γι’ αυτό ονομάζεται Φραγκοελιά. Η ηλικία της είναι περίπου 700 έτη, η περίμετρός της φθάνει τα 16 μ., και το ύψος της 6 μ. Στο εσωτερικό του κορμού της χωράει διπλό κρεβάτι [2]. Αξίζει να αναφέρουμε κι ένα άλλο αιωνόβιο δέντρο, ένα κυπαρίσσι που βρίσκεται στην κατεχόμενη σήμερα περιοχή της Κύπρου. Το κυπαρίσσι της Παναγίας του Τοχνιού. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση όταν κάποτε κάποιοι βάνδαλοι ξυλοκόποι δοκίμασαν να το κόψουν ακούστηκε ένα τρομερό βογκητό και από την πληγή έτρεξε πολύ αίμα. Τρομοκρατημένοι έφυγαν και από τότε κανένας δεν τόλμησε να το κόψει [2]. 

Η αξία των αιωνόβιων δέντρων είναι πολιτιστική, ιστορική, οικολογική, αισθητική και πολλές φορές συναισθηματική. Η προστασία των δέντρων αυτών έξω από τα κρατικά δάση γίνεται με την κήρυξη τους σε διατηρητέα, με την έκδοση Διατάγματος Διατήρησης, με βάση τις πρόνοιες του Περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, άρθρο 39(1). Διατηρητέα μπορούν να ανακηρυχτούν μεμονωμένα δέντρα ή ομάδες δέντρων [1-3].  

Εμείς όμως οι απλοί πολίτες τί μπορούμε να κάνουμε για να προστατέψουμε τα αιωνόβια δέντρα του τόπου μας; Η προστασία της Κυπριακής φύσης ξεκινά από τον καθέναν από εμάς, και από τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης μας, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενεές. Όλοι οφείλουμε να σεβόμαστε και να προστατεύουμε τα δέντρα μνημεία της φύσης. Ας μην αποτελέσουμε την οδηγό αιτία για την εξαφάνιση μνημείων της φύσης που κρύβουν στα σπλάχνα τους ιστορίες και μυστικά πολλών αιώνων. Ας επισκεφθούμε με την οικογένεια ή τους φίλους μας κάποιες περιοχές και χωριά με αιωνόβια δέντρα. Η επαφή μας με τη φύση θα μας βοηθήσει να την αγαπήσουμε περισσότερο και να εκτιμήσουμε τον πλούτο της. Μπορούμε; 

ΠΗΓΕΣ:

[1] http://www.moa.gov.cy/moa/fd/fd.nsf/All/006D3FD6D4003893C2257A29001DC498/$file/%CE%91%CE%B9%CF%89%CE%BD%CF%8C%CE%B2%CE%B9%CE%B1%20%CE%B4%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%B1%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%9A%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%85.pdf
[2] http://www.diakonima.gr/
[3] http://www.sigmalive.com/archive/simerini/news/social/323084
[4] Αργύρης Χιόνης , Όντα και μη Όντα, Γαβριηλίδης , 2008, β΄έκδοση.

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://www.diakonima.gr/