Η Χαρουπιά

19 XaroupiaΗ χαρουπιά ή τερατσιά έχει το επιστημονικό όνομα Ceratonia siliqua L. Η χαρουπιά είναι αειθαλές, μακρόβιο δέντρο ύψους μέχρι και 15m ή περισσότερο, με πυκνή, πλατιά ημισφαιρική κόμη, γκριζωπό φλοιό και ισχυρά κλαδιά με πολλές εξογκώσεις. Στην Κύπρο έχουμε τρεις ποικιλίες της χαρουπιάς, την ποικιλία Τηλλυρίας, τα κουντούρκα και τα κουμπωτά.

Η χαρουπιά αποτελεί ιθαγενές δέντρο της Κύπρου. Είναι συστατικό κυρίως της μακίας βλάστησης. Συναντάται σε υψόμετρο 0-600m ως άγριο και μέχρι 1000m ως καλλιεργούμενο. Είναι κοινό στις περιοχές Ακάμα, Επισκοπής, Δάσους Λεμεσού, Λευκάρων, Καλαβασού, Σταυροβουνίου, Πενταδακτύλου και Καρπασίας. Απαντά σε όλες τις Παραμεσόγειες χώρες από την Πορτογαλλία μέχρι τη Συρία. Είναι δέντρο ολιγαρκές, φωτόφιλο, σχετικά ευαίσθητο στους παγετούς.

Πριν μερικά χρόνια η Χαρουπιά ήταν πολύ σημαντικό δέντρο για την οικονομία του νησιού μας και ο καρπός της αναφερόταν ως “ο μάυρος χρυσός της Κύπρου”, επειδή ακριβώς ήταν για πολλές αγροτικές περιοχές η κύρια πηγή εισοδήματος. Σταδιακά όμως, λόγω του αυξημένου κόστους συλλογής των καρπών και του μεγάλου ανταγωνισμού από άλλες μεσογειακές χώρες, η καλλιέργεια της χαρουπιάς ακολούθησε μια φθίνουσα πορεία.

Το δέντρο αυτό είναι στενά συνδεδεμένο με την ιστορία των λαών της μεσογειακής λεκάνης και αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς. Οι αποξηραμένοι σπόροι της χαρουπιάς χρησίμευαν για το ζύγισμα των μπαχαρικών στην Αφρική, του χρυσού και των πολύτιμων λίθων στις Ινδίες. Η μονάδα βάρους “καράτι” προέρχεται από το βάρος του σπόρου της χαρουπιάς (200 χιλιοστά του γραμμαρίου). Οι καρποί της, τα γνωστά χαρούπια, περιέχουν σάκχαρα και θρεπτικές ουσίες και συνέβαλαν στη διατροφή του ανθρώπου, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους (π.χ. καρπούς χαρουπιάς χρησιμοποιούσε ο Ιωάννης Βαπτιστής στην Έρημο, γι’ αυτό και οι Ευρωπαίοι την αποκαλούν αρτόδενδρο του Αγίου Ιωάννη). Οι αλεσμένοι καρποί αποτελούν εξαιρετική τροφή για πολλά οικόσιτα θηλαστικά ζώα.

Από τον καρπό παρασκευάζεται στην Κύπρο το χαρουπόμελο (τερατσόμελο) και το παστέλλι. Τα σπέρματά της βρίσκουν επίσης πολλές χρήσεις όταν αλεσθούν και τύχουν κατάλληλης επεξεργασίας. Το ξύλο της είναι άριστο καυσόξυλο.

Δυστυχώς, μέσα στα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια, οι αριθμοί των χαρουπόδενδρων φθίνουν με ανησυχητικούς ρυθμούς, αφού πολλά δέντρα υλοτομούνται ως καυσόξυλα και για παραγωγή καρβούνων, λόγω εγκατάλειψης της καλλιέργειά της.

Αρκετά αιωνόβια δέντρα χαρουπιάς, έχουν επιλεγεί και κηρυχθεί ως διατηρητέα λόγω της μεγάλης οικολογικής και πολιτιστικής τους αξίας. Τέτοια παραδείγματα είναι η χαρουπιά στη Στενή της Πάφου, η χαρουπιά στα Πολεμίδια Λεμεσού και αλλού.

Το περιβάλλον έχει ανάγκη από την ενεργό συμμετοχή όλων μας. Μόνο αν συνεισφέρουμε όλοι θα μπορέσουμε να λύσουμε τα περιβαλλοντικά προβλήματα στον πλανήτη μας. Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για την προστασία της χαρουπιάς;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της κυπριακής φύσης. Όλο και περισσότερο, κάθε απόφαση μας, ατομική ή μέσα στην οικογένεια μας, στην εργασία ή στο σχολείο μας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Ας αποφύγουμε επέκταση οικισμών και καλλιεργειών σε περιοχές που έχουν απομείνει μικρές συστάδες ή μεμονωμένα δέντρα Χαρουπιάς. Ας αποφύγουμε σε αυτές τις περιοχές τη διάνοιξη και διαπλάτυνση δρόμων. Μπορούμε;


ΠΗΓΕΣ:

[1]Χαρουπιά: Το δέντρο της χρονιάς 2008
[2] Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/12/blog-post_99.html

Διαβάστε επίσης

Αγιόκλημα (Lonicera etrusca)

Στο μικρό περιβόλι δέκα δρασκελιές Μπορείς να ιδείς το φως του ήλιου να πέφτει σε ...