Η πόλη ως οικοσύστημα

Ραδιοφωνική Εκπομπή - Περιβάλλον για Όλους

Τα οικοσυστήματα αποτελούν φυσικές περιοχές στις οποίες συγκεντρώνονται διάφορα είδη φυτών και ζώων. Παρόλα αυτά και οι πόλεις οι οποίες αποτελούν ανθρώπινο κατασκεύασμα θεωρούνται στην εποχή μας οικοσυστήματα. Αναγνωρίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι έμβιο ον, η πόλη μπορεί να θεωρηθεί ο οικότοπος του ανθρώπου στον οποίο συμμετέχουν και άλλα έμβια όντα.

Πιο συγκεκριμένα οι πόλεις θεωρούνται οικοσυστήματα στα οποία αλληλεπιδρούν διαφορετικά στοιχεία. Βιοτικοί και αβιοτικοί παράγοντες, παραγωγοί και καταναλωτές (με κύριο στοιχείο τον άνθρωπο) δημιουργούν κάτι μοναδικό. Τεράστιες πολιτείες αποτελούν ανοιχτά και δυναμικά συστήματα που καταναλώνουν, μετατρέπουν και απελευθερώνουν υλικά και ενέργεια. Αναπτύσσονται και προσαρμόζονται. Μεγαλώνουν και επεκτείνονται. Διαμορφώνονται από τους ανθρώπους και βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με άλλα οικοσυστήματα.

Η αλληλεπίδραση πόλης-φύσης γίνεται με ένα ιδιαίτερο τρόπο. Στην ιστορία της ανθρωπότητας δημιουργήθηκαν ανθρωπογενή συστήματα που λειτούργησαν «συνεργατικά» με το φυσικό περιβάλλον και άλλα που ήρθαν σε σύγκρουση με αυτό. Εδώ είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η πόλη είναι τόσο σύνθετη όσο ένας ζωντανός οργανισμός. Η ίδια η πόλη δεν αποτελεί σαφώς φυσικό οικότοπο παρόλο που καταλαμβάνει φυσικό χώρο, µια και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις τον διαμορφώνουν τεχνητά για να ικανοποιήσει καλύτερα τις εκάστοτε ανάγκες.

Σαν ανοικτό σύστημα, εξαρτάται ουσιαστικά από το εξωτερικό της φυσικό περιβάλλον λόγω μη ικανού αριθμού παραγωγών. Για τη λειτουργία του οικοσυστήματος απαιτούνται ροές (εισροές όπως: ενέργεια, νερό, αγαθά, κεφάλαιο, άνθρωποι κλπ. και εκροές όπως: απορρίμματα, προϊόντα, υπηρεσίες κλπ.).

Οι πόλεις είναι σημαντικές λοιπόν γιατί συγκεντρώνουν ανθρώπους αλλά και δραστηριότητες που επηρεάζουν άμεσα και τα υπόλοιπα οικοσυστήματα. Τα διάφορα προβλήματα που προκύπτουν από τις πόλεις όπως τα καυσαέρια, τα σκουπίδια, η ηχορύπανση, τα απόβλητα, η κλιματική αλλαγή κ.α., ξεπερνούν το τοπικό ενδιαφέρον και αποτελούν παγκόσμια θέμα.

Ο ρόλος του ανθρώπου στο σχεδιασμό των πόλεων στηριζόμενος στην αρχή της αειφορίας είναι εξαιρετικά σημαντικός όπως και η υιοθέτηση των σωστών πολιτικών από τα διάφορα κράτη. Αναμφισβήτητα, οι αποτελεσματικές και ολοκληρωμένες πολιτικές συνιστούν παράγοντα ζωτικής σημασίας στον αλληλεξαρτώμενο κόσμο που ζούμε.

Επανεξετάζοντας τον αστικό σχεδιασμό, την αρχιτεκτονική, τις μεταφορές και τη ρυμοτομία μπορούμε να θέσουμε τις πόλεις και τα αστικά τοπία στο επίκεντρο της προσπάθειας για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής (π.χ. μέσω βιώσιμων συστημάτων μεταφορών, καθαρής ενέργειας και χαμηλής κατανάλωσης) και για προσαρμογή (π.χ. πλωτά σπίτια, κατακόρυφοι κήποι που θα αποτελέσουν όαση στις πυκνοκατοικημένες πόλεις). Εξετάζοντας τόσο το φυσικό όσο και το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον μπορούμε να πούμε ότι ο καλύτερος αστικός σχεδιασμός μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής μας συνολικά διασφαλίζοντας ένα ήσυχο, ασφαλή καθαρό και πράσινο αστικό χώρο. Παράλληλα θα προσφέρει νέες ευκαιρίες απασχόλησης μέσα από την τόνωση της αγοράς στους τομείς των νέων τεχνολογιών, της πράσινης αρχιτεκτονικής και του βιοκλιματικού σχεδιασμού. Βασικός στόχος πρέπει να παραμένει η αειφορία με κύριο στόχο την αειφορική λειτουργία των οικοσυστημάτων των πόλεων εξισορροπώντας τις εισροές και τις εκροές. Μέσα στα πρακτικά μέτρα που θα παρθούν πρέπει να είναι και ο περιορισμός της κατανάλωσης περιστασιακού πρασίνου, η δημιουργία βιοκλιματικών κτιρίων για εξοικονόμηση ενέργειας, η βελτίωση στα συστήματα ύδρευσης για λιγότερες απώλειες νερού, η ανάπτυξη υποδομών στην επαρχία για ελαχιστοποίηση της αστυφιλίας, η μείωση των απορριμμάτων κ.α. Μπορούμε;

ΠΗΓΕΣ:
[1] http://www.kpeamfissas.edu.gr/
[2] http://www.e-yliko.gr/htmls/perivallon/kallisto_files_/Anthrop_periv.pdf
Σήματα 2011 – Η Παγκοσμιοποίηση το περιβάλλον και εσύ – Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος

Η πόλη ως οικοσύστημα

Διαβάστε επίσης