Home / Επιστημονικές Δημοσιεύσεις / Οικολογία Απειλούμενων Παράκτιων Οικοσυστημάτων της Κύπρου

Οικολογία Απειλούμενων Παράκτιων Οικοσυστημάτων της Κύπρου

oikologia_paraktion_oikotopon2Το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της Κύπρου διατηρεί ακόμη το σπάνιο κάλλος του και την ποικιλότητα των δομών του. Παρά την πολυχιλιετή ανθρώπινη χρήση και τις πολλές αλλαγές που έχει υποστεί διαμέσου των αιώνων, συνεχίζει να παρουσιάζει μια πλούσια βιοποικιλότητα, σε όλα τα επίπεδά της.

Σήμερα, πολλά φυσικά οικοσυστήματα απειλούνται από διάφορες πιέσεις οι οποίες, σε ορισμένες περιπτώσεις, φαίνεται ότι ξεπερνούν τη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα φυσικά οικοσυστήματα των παράκτιων περιοχών.

Τα παράκτια οικοσυστήματα στην Κύπρο, όπως και στις περισσότερες χώρες της Μεσογειακής Ευρώπης, έχουν δεχθεί τις τελευταίες δεκαετίες τρομερές πιέσεις. Φυσικοί παράκτιοι οικότοποι μεγάλης βιολογικής σημασίας όπως οι αλοφυτικοί υγρότοποι και οι θίνες υπολογίζεται ότι έχουν χαθεί κατά 60-90%, οδηγώντας ταυτόχρονα σε δραστική μείωση της βιοποικιλότητας και στην εξαφάνιση ενός μεγάλου αριθμού ειδών χλωρίδας και πανίδας (European Communities, 2002). Έχει υπολογιστεί ότι, τα τελευταία 30 χρόνια, 75% των θινών της Μεσογείου έχουν υποβαθμιστεί ή καταστραφεί κυρίως λόγω του τουρισμού (Van der Meulen & Salman, 1996). Παρά την απουσία επαρκών στοιχείων, αυτό φαίνεται ότι έχει συμβεί και στην Κύπρο, που η έκτασή τους έχει περιοριστεί σε μερικά τετραγωνικά χιλιόμετρα.

oikologia_paraktion_oikotopon1

Η έκδοση αυτή είναι το αποτέλεσμα έρευνας η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο 2003 με επιχορήγηση από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας (Ερευνητικό Πρόγραμμα ΕΥΟΙΚΟ-ΠΕΝΕΚ).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ

Οι 412 σελίδες του είναι οργανωμένες σε δώδεκα κεφάλαια που αναφέρονται στη συνέχεια: Εισαγωγή, Προηγούμενες έρευνες, Γενικά στοιχεία για την Κύπρο, Παράκτια θινικά οικοσυστήματα, Οικοσυστήματα παρακτίων αλμυρών, Μεθοδολογία, Περιοχές έρευνας, Χλωρίδα και φυτογεωγραφία, Βλάστηση, Εδαφολογικές έρευνες, Πιέσεις και Απειλές και Αγγλική περίληψη.

Το βιβλίο «Οικολογία Απειλούμενων Παράκτιων Οικοσυστημάτων της Κύπρου» περιλαμβάνει: 197 Έγχρωμες Φωτογραφίες, 87 Πίνακες, 77 Εικόνες, Χλωριδικό κατάλογο των θινικών οικοσυστημάτων της Κύπρου (355 taxa), Χλωριδικό κατάλογο των αλοφυτικών οικοσυστημάτων της Κύπρου (133 taxa), Ευρετήριο Φωτογραφιών Φυτών και Βιβλιογραφικό κατάλογο.

oikologia_paraktion_oikotopon3

Στις περιοχές έρευνας περιλαμβάνονται εικοσιδύο (22) θινικά οικοσυστήματα, από τον Πύργο Τυλληρίας (Βορειοδυτικότερο προσωρινό άκρο) μέχρι την περιοχή Κάππαρης (Ανατολικότερο προσωρινό άκρο) και τρία (3) οικοσυστήματα παρακτίων αλμυρών ελών (Αλυκή Ακρωτηρίου, Αλυκές Λάρνακας και Αλυκές Λάρνακας-Κιτίου).

Στα θινικά οικοσυστήματα, η διενέργεια 398 φυτοληψιών βλάστησης οδήγησε στην καταγραφή 355 φυτικών taxa που ταξινομούνται σε 64 οικογένειες και 217 γένη, ενώ 320 είναι είδη, 18 υποείδη και 17 ποικιλίες. Στα οικοσυστήματα των παρακτίων αλμυρών ελών διενεργήθηκαν 119 φυτοληψίες βλάστησης και εντοπίστηκαν 133 φυτικά taxa που ταξινομούνται σε 64 οικογένειες και 217 γένη της κυπριακής χλωρίδας (Χατζηχαμπής, 2005). Οι φυτικές ταξινομικές μονάδες που προσδιορίστηκαν, διαφέρουν ως προς την κατανομή τους στα διάφορα οικοσυστήματα, στις βιοτικές μορφές και μορφές ανάπτυξης, στη χωρολογία, στη συνανθρωπικότητα, στις πιέσεις και τις απειλές που δέχονται, καθώς επίσης και στις διάφορες κοινότητες βλάστησης που συνθέτουν (Χατζηχαμπής, 2005).

Σε επίπεδο βλάστησης στα θινικά οικοσυστήματα προσδιορίστηκαν 50 φυτοκοινότητες που ανήκουν σε 13 Συνενώσεις, 11 Τάξεις και 10 Κλάσεις, ενώ στα αλοφυτικά οικοσυστήματα προσδιορίστηκαν 33 φυτοκοινότητες που ανήκουν σε 12 Συνενώσεις, 9 Τάξεις και 8 Κλάσεις. Πολλές από αυτές καταγράφονται για πρώτη φορά στην Κύπρο και συνεπώς η γνώση για την κατανομή τους επεκτείνεται στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Δίνονται πληροφορίες για τη χλωριδική τους σύνθεση, την κατανομή τους στην Κύπρο, τη διατήρηση, τη συνανθρωπικότητα, τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά αλλά και για τις πιέσεις και απειλές που δέχονται. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει ορισμένες καινοτόμες μεθοδολογικές και άλλες προσεγγίσεις που υιοθετήθηκαν κατά την έρευνα (Χατζηχαμπής, 2005) και που μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλες σχετικές μελέτες άλλων ερευνητών των παράκτιων οικοσυστημάτων ή/και άλλων τύπων οικοτόπων και οικοσυστημάτων. Αναφέρονται ενδεικτικά οι ακολουθίες βιοτικών μορφών (Χατζηχαμπής, 2005) και η χρήση της συνανθρωπικότητας στις βοτανικές και οικολογικές αναλύσεις.

Η ανάλυση των εδαφικών χαρακτηριστικών των φυτοκοινοτήτων, πουπροσδιορίστηκαν στα οικοσυστήματα των θινών της Κύπρου, έδειξε ότι αυτά αποτελούν ένα ψηφιδωτό ποικιλότητας των εδαφικών παραμέτρων. Οι οικολογικές συνθήκες στις οποίες παρατηρούνται οι φυτοκοινότητες, που προσδιορίστηκαν, είναι επίσης σημαντικά στοιχεία που έρχονται στο φως με την παρούσα ερευνητική εργασία και που αποτελούν την πρώτη ανάλογη έρευνα στην Κύπρο. Η εξέταση της διαφοροποίησης των εδαφικών παραγόντων στις φυτοκοινότητες των θινικών οικοσυστημάτων αποτελεί πολύ σημαντική γνώση, που ενισχύει και διευρύνει την επιστημονική γνώση γύρω από την οικολογία των εν λόγω οικοσυστημάτων εν γένει.

Τα επιστημονικά δεδομένα, που προέκυψαν και έχουν έρθει στο φως με την έκδοση Οικολογία Απειλούμενων Παράκτιων Οικοσυστημάτων της Κύπρου (2007), έχουν δημιουργήσει την απαραίτητη κρίσιμη μάζα επιστημονικής γνώσης και η οποία μπορεί να αποτελέσει τη βάση και την αφετηρία για εφαρμογή μιας σειράς από δράσεις, όπως είναι η παρακολούθηση (monitoring) ειδών, οικοτόπων και οικοσυστημάτων, η εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων, η οριοθέτηση ζωνών προστασίας της φύσης, η αποκατάσταση ειδών, οικοτόπων και οικοσυστημάτων, η εφαρμογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης καθώς και σχεδίων αξιοποίησης των φυτικών γενετικών πόρων.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί σημαντικό επιστημονικό εγχειρίδιο χρήσιμο για προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές καθώς και ερευνητές που ασχολούνται με θέματα οικολογίας, βιοποικιλότητας και φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και για κάθε αναγνώστη με ειδικό ενδιαφέρον στα συγκεκριμένα θέματα.