Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Σύμφωνα με τον Αρχιμ. Πλακίδα Deseilleη ανθρώπινη αυτή πρακτική, της χρησιμοθηρικής αντίκρισης του φυσικού περιβάλλοντος, επέφερε στο πνευματικό επίπεδο μια ακόμη πιο σοβαρή κατάρρευση. Επέφερε αυτό που ο Henri de France, Καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Grenoble, προτιμά να ονομάζει «πολιτισμό της απληστίας» μάλλον παρά «πολιτισμό της κατανάλωσης». Αφού έδωσε σε μια μειονότητα ένα επίπεδο ζωής και μια υλική ευμάρεια χωρίς προηγούμενο στην ιστορία, συνέβαλε στην εξαθλίωση των ανθρώπινων μαζών, προμήθευσε τους φτωχούς αυτούς με μια ψυχή πλουσίων, αναπτύσσοντας μέσα τους επιθυμίες, που καταπιεζόμενες, δεν είναι λιγότερο καταστρεπτικές για τις ψυχές. Αναπτύσσοντας ανάμεσα στους ανθρώπους την επιθυμία να κατάσχουν όλο και περισσότερα, όλο και πιο σύγχρονα, όλο και πιο εξελιγμένα υλικά αγαθά, με όσο γίνεται λιγότερη φυσική ή ηθική προσπάθεια, «ο πολιτισμός της απληστίας», σύμφωνα με τον Αρχιμ. Πλακίδα Deseille, στείρωσε τις ψυχές και έκλεισε τις καρδιές από την ενέργεια της θείας χάριτος. Είναι σαν να παρέλυσε την εσωτερική ευαισθησία των ανθρώπων στις πνευματικές πραγματικότητες, σαν να τύφλωσε τον μέσα οφθαλμό. Οδήγησε ανθρώπινες μάζες σ’ έναν αθεϊσμό, τουλάχιστον πρακτικό αν όχι θεωρητικό, με όλες τις συνέπειες που επιφέρει κάτι τέτοιο σε ηθικό επίπεδο.5
Μέσα σε μια εν πολλοίς ασυνειδησία ο σύγχρονος άνθρωπος της απληστίας, παρασυρμένος από τη διαφήμιση και τη μόδα, χάνει την κρίση του, ομογενοποιεί την άποψή του με τις μάζες. Δεσμευμένος βαθιά από τον κόσμο χάνει την ελευθερία του. «Υποβάλλει την ύπαρξή του σε ένα μαρτύριο, είτε με τις καταχρήσεις κάθε λογής, είτε με την παραίτηση, είτε με τις αρρώστιες στις οποίες πέφτει με τις καταχρήσεις, είτε με τις μάχες που δίνει για να κερδίσει και να επικρατήσει, με τα έξοδα που κάνει. Για όλα αυτά γίνεται μάρτυρας του κοσμικού, ευδαιμονιστικού και άπληστου φρονήματός του».6
Επιπλέον, αφού το εύκολο κέρδος είναι αυτοσκοπός, η αγνόηση, ο παραμερισμός και η εκμηδένιση οποιουδήποτε παρεμβάλλεται εμπόδιο στις επιδιώξεις του, έρχεται πλέον ως φυσική συνέπεια. Συνεπώς ο «πλησίον», σύμφωνα με τον μακαριστό Αρχιεπ. Χριστόδουλο (2006), δεν είναι τίποτε άλλο από ένα ενοχλητικό εμπόδιο που όχι μόνο παρεμβάλλεται στην επίτευξη του πολυπόθητου στόχου για αφθονία υλικών αγαθών και υπηρεσιών, για υπερκατανάλωση, για ευμάρεια και υλικές απολαύσεις αλλά και που πρέπει καταρρακωθεί, να εξοντωθεί, να εκμηδενιστεί, αφού αποτελεί ένα εμπόδιο, αφού αποτελεί έναν ανταγωνιστή.
Στη συνέχεια ο υπερκαταναλωτής ιεροποιώντας τα υλικά αγαθά που επιθυμεί και που με τόσο κόπο απέκτησε, εις βάρος ασφαλώς της πνευματικής του αυτοβελτίωσης, μετατρέπεται σε έναν άνθρωπο που ζει μέσα σ’ ένα κατασκεύασμα δικό του, γι’ αυτόν το φυσικό περιβάλλον είναι ξένο, η δημιουργία δεν του «μιλάει», ο κόσμος με τις ομορφιές του δεν του «μιλάει»7, δέχεται τη φύση σαν απρόσωπο και ουδέτερο δεδομένο, υπηρετικό των επιθυμιών και των ατέλειωτων αναγκών του και συνεπώς δεν έχει κανένα πρόβλημα να την υπερεκμεταλλευτεί και να την καταστρέψει. Η βουλιμία του απεριόριστη, η πλεονεξία του ακατάσχετη και έτσι οδηγείται και πάλι σε ένα φαύλο κύκλο φυσικής καταστροφής και ταυτόχρονα αυτοκαταστροφής. Σύμφωνα με τον Άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο, η παράχρηση του κόσμου έχει ως επακόλουθα την κενοδοξία, τον φθόνο, τη φιλονικία, τον δόλο, τον γογγυσμό και όλα όσα είναι αποτρόπαια στα μάτια του Θεού και φέρνουν σε κίνδυνο την ψυχή του ανθρώπου (Κατηχήσεις 2, SC96, σελ. 272).
Σήμερα ο άνθρωπος παραδαρμένος από τις πολλαπλές μέριμνες, πολυάσχολα πνιγμένος δεν ενδιαφέρεται για το τι είναι η φύση, τι είναι το φυσικό περιβάλλον, αλλά τι κατασκευάζεται από αυτό, σε τι μπορεί να του χρησιμεύσει το φυσικό περιβάλλον, τι μπορεί να κερδίσει από αυτό (Κυριαζόπουλου, Σ. 1965, σ. 275-6). Η φύση κατανοείται ως μια αιτιοκρατικά οργανωμένη μηχανιστική ρύθμιση και δεν εντοπίζεται καμιά σχέση της με τον Θεό από τον σημερινό άνθρωπο.
Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος εξόχως υπογραμμίζει ότι σε αυτή την κατάσταση ο άνθρωπος προχωρεί και σε μια ακόμη μορφή παραχρήσεως του φυσικού περιβάλλοντος. Φτάνει στο σημείο να λατρέψει και αυτήν ακόμα την άψυχη και άλογη δημιουργία, που προσφέρθηκε από τον Θεό για να μας υπηρετεί. Προχωρεί στον μιασμό της γης, του αέρα, του ουρανού και όλων των πραγμάτων της κτίσεως του Θεού. Γιατί, συνεχίζει ο Άγιος Συμεών, τίποτε δεν μιαίνει και δε ρυπαίνει τόσο το καθαρό έργο του Θεού όσο η θεοποίησή του και η ίση προς τον Θεό λατρεία του, που είναι λατρεία «παρά τόν πεποιηκότα καί κτίσαντα», λατρεία ερήμην Θεού (Λόγοι Ηθικοί Α ́, Kεφ. 2, SC122, σελ. 192-194).Ποια είναι όμως η εναλλακτική και η παραδοσιακή, η χριστιανική και ορθόδοξη αντίκριση του φυσικού περιβάλλοντος; Πώς αντιλαμβάνεται η ορθοδοξία το φυσικό περιβάλλον; Πώς πρέπει να αντικρίζει ο ορθόδοξος χριστιανός το φυσικό περιβάλλον;
Απόσπασμα από το βιβλίο Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης.
Ανδρέας Χατζηχαμπής (2015). Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης. Λεμεσός: Εκδ. Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης, σελ. 93-98
Κεντρική σελίδα Ορθοδοξία και Περιβάλλον
Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης
