Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Για μας τους ορθόδοξους χριστιανούς το φυσικό περιβάλλον είναι κτίση. Η κτίση δημιουργήθηκε από τον Θεό Δημιουργό ως ο λαμπρός βιότοπος του ανθρωπίνου είδους. Σύμφωνα με τον Γέροντα Ιωσήφ Βατοπαιδινό, ο Θεός δεν δημιούργησε τον κόσμο κατ’ ανάγκη, αλλά κατ’ ελευθέρα βούληση και αγάπη. «Ἐποίησεν ὡς ἀγαθὸς τὸ χρήσιμον, ὡς σοφὸς, τὸ κάλλιστον, ὡς δυνατὸς, τὸ μέγιστον» κατά τον Μ. Βασίλειο (Εις Εξαήμερον 1,7 ΒΕΠΕΣ 51,91). Σύμφωνα με τον Μ. Βασίλειο, κάθε δημιούργημα του Θεού είναι φύσει καλόν και κανένα δεν είναι ανεπιθύμητον «πᾶν κτίσμα Θεοῦκαλόν, καὶ οὐδὲν ἀπόβλητον» (PG31, 1145C).
Ο άνθρωπος ως βασιλέας και επόπτης της κτίσεως
Και αφού ο Θεός «εἶδεν ὅτι καλός λίαν ἐστί» ο κόσμος (Γεν. Α ́, 25) έθεσε τον άνθρωπο βασιλέα ολοκλήρου της κτίσεως. Όλα τα ζώα έρχονται έμπροσθεν του ιορισμένου βασιλέα της κτίσεως, «του διορισμένου βασιλέα των αλόγων και των αψύχων» για να τους δώσει το όνομά τους. «Πάντα ὑπέταξας ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ, πρόβατα, καὶ βόας ἁπάσας, ἔτι δὲ καὶ τὰ κτήνη τοῦ πεδίου, τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τοὺς ἰχθύας τῆς θαλάσσης» (Ψαλμ. 8, 7-9). Ενός βασιλέα που κατέχει εκείνο το διακριτικό γνώρισμα έναντι της υπόλοιπης δημιουργίας, που τον καθιστά ικανό να εξυψωθεί μέχρι τον ουρανό, αλλά και να εξυψώσει μαζί του το σύνολο της θεϊκής δημιουργίας. Ενός βασιλέα που δεν θα καταχραστεί το θεϊκό αυτό προνόμιο αλλά θα ενεργεί, θείω ελέει και δυνάμει, ως ένας καλός διαχειριστής του συνόλου της κτίσεως «ἐργάζεσθαι καὶ φυλάσσειν» αυτήν (Γεν. Β ́, 15). Ο βασιλέας αυτός είναι ενδεδυμένος με την πορφύρα της αρετής, έχει το σκήπτρο της αθανασίας και το στέμμα της δικαιοσύνης. Έχει προικιστεί από τον Δημιουργό με ορισμένα χαρακτηριστικά δικά Του, όπως είναι ο νους και ο λόγος αλλά και το κυριότερο γνώρισμα του Θεού που είναι η αγάπη. Γι’ αυτό και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος περιγράφει τον άνθρωπο ως επόπτη της ορατής κτίσεως. Ο άνθρωπος είναι επόπτης με την έννοια ότι είναι υπεύθυνος για την υπόλοιπη κτίση, υπεύθυνος για την εσχατολογική προσαγωγή ολοκλήρου της κτίσεως και την ένωσή της με το Θεό. Ο Άγιος Μάξιμος ο ιδιαίτερα, ταυτίζοντας τον κατ’ εξοχήν, τον αληθινό άνθρωπο με τον Χριστό, επιμένει ότι τα πάντα δημιουργήθηκαν με στόχο τον άνθρωπο. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη (2002) χωρίς τον άνθρωπο όλη η κτίση καταρρέει. Η οντολογία, η αλήθεια της κτίσεως δεν είναι ιστορική, πρωτολογική αλλά τελεολογική, εσχατολογική. Και στην έσχατη αλήθεια του κτιστού κόσμου κείται ο άνθρωπος.
Απόσπασμα από το βιβλίο Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης.
Ανδρέας Χατζηχαμπής (2015). Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης. Λεμεσός: Εκδ. Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης, σελ. 98-100
Κεντρική σελίδα Ορθοδοξία και Περιβάλλον
Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης
