Ο Λιβαδόκιρκος ή αλλιώς κίρκος ο πύγαργος, πύγαργος και λέπαργος αποτελεί ένα κοινό ημερόβιο αρπακτικό πτηνό, το οποίο ανήκει στην ομάδα των κίρκων. Η επιστημονική του ονομασία είναι Circus pygargus και δεν περιλαμβάνει άλλα υποείδη [1,2]. Είναι ένα πλήρως μεταναστευτικό είδος, το οποίο συναντάται στο νησί μας ως επισκέπτης, διαχειμάζων και μεταναστευτικός [2]. Επισκέπτεται την Κύπρο και στις δύο περιόδους της μετανάστευσής του, άνοιξη και φθινόπωρο [1,2]. Ο πιο λεπτός και ανάλαφρος αετός στο πέταγμα, λόγω της λεπτής σιλουέτας και των φτερούγων του, καθώς και ένας από τους πιο ευέλικτους και επιδέξιους στο κυνήγι κίρκους [2,8].
Το μήκος του σώματός του κυμαίνεται από 43 με 50 εκατοστά, με άνοιγμα πτερύγων 97 έως 115 εκατοστά [1,2,5,6]. Όπως και οι άλλοι κίρκοι εμφανίζει έντονο φυλετικό διμορφισμό [2]. Τα νεαρά άτομα έχουν γενικά καστανόχρωμο φτέρωμα [8]. Τα ενήλικα αρσενικά είναι έχουν γκριζογάλανο χρώμα στο κεφάλι, στην κορυφή του κορμού, στα άνω καλυπτήρια φτερά και στην κάτω επιφάνεια του σώματος τους μέχρι την κοιλιά [1,2]. Το υπόλοιπο του σώμα είναι λευκό με λίγες κάθετες κοκκινωπές γραμμώσεις [2,3]. Οι φτερούγες τους έχουν σκούρο γκρι, λευκόγκριζο και μαύρο χρώμα [2]. Στην άκρη τους έχουν μαύρο χρώμα και οριζόντια μαύρη γραμμή στη μέση τους [1,3]. Τα φτερά της ουράς είναι σκούρα γκρι με αχνές ραβδώσεις [2]. Τα ενήλικα θηλυκά είναι καστανόχρωμα με μια άσπρη ταινία στο ουροπύγιό τους, πιο διακριτή από του αρσενικού [1,2,3]. Και στα δύο φύλα, η ίριδα, το κήρωμα και τα πόδια είναι κίτρινα, ενώ το ράμφος και οι γαμψώνυχες είναι μαύρα [2]. Έχει σχεδόν όμοια εμφάνιση με τα πουλιά circus macrourus (κίρκος ο μικρόουρος) και circus cyaneus, τα οποία διακρίνονται μόνο με προσεκτική παρατήρηση. Τα αρσενικά αναγνωρίζονται εύκολα κατά την πτήση τους, από την ποσότητα του μαύρου χρώματος στα πτητικά τους φτερά. Το circus macrourus έχει τη λιγότερη ποσότητα σε σχέση με τα άλλα δύο, τα οποία έχουν όμοια ποσότητα. Μόνο το circus pygargus έχει ραβδωτό στήθος και οριζόντια μαύρη γραμμή στη μέση των φτερούγων του [1].
Τρέφονται κυρίως με τρωκτικά, μικρά θηλαστικά, ερπετά, μικρά πουλιά και διάφορα μεγάλα έντομα [1,2,3,4]. Η ελληνική ονομασία του είδους παραπέμπει στο κυριότερο ενδιαίτημα του πτηνού [2], καθώς ο λιβαδόκιρκος προτιμάει τα πεδινές ανοιχτές εκτάσεις, όπως αγρούς με καλλιέργειες δημητριακών, λιβάδια ή χερσότοπους κοντά σε υγροτόπους [4,8]. Την περίοδο της μετανάστευσης κινείται κυρίως σε παράκτιες περιοχές [4]. Μπορεί να βρεθεί, επίσης, σε χέρσα εδάφη και θίνες, σε θαμνότοπους με ακανθώδεις θάμνους ή ρείκια και σε εκτάσεις με μικρά κωνοφόρα [2].
Γεννά 4 με 5 αυγά μέσα Απριλίου μέχρι μέσα Μαΐου ή αρχές Ιουνίου και φωλιάζει στο έδαφος στις εκτάσεις που βιώνει. Η επώαση πραγματοποιείται μόνο από το θηλυκό, και διαρκεί 27-40 ημέρες. Το αρσενικό εφοδιάζει με τροφή θηλυκό αλλά και τους νεοσσούς, τους οποίους αναλαμβάνει να ταΐζει το θηλυκό για 21 ημέρες μετά την εκκόλαψη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής, το αρσενικό εφοδιάζει το θηλυκό και αργότερα τους νεοσσούς με τροφή [2,3,4,5].
Οι πυκνοκατοικημένες περιοχές γενικά αποφεύγονται από το λιβαδόκιρκο, καθώς είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις ανθρώπινες οχλήσεις. Μια από τις πιο μεγάλες απειλές που έχει να αντιμετωπίσει το είδος αυτό είναι το γεγονός ότι οι φωλιές του καταστρέφονται συχνά από τα γεωργικά μηχανήματα κατά το θερισμό. Σημαντικές απειλές αποτελούν και η εντατικοποίηση των καλλιεργειών, τα φυτοφάρμακα και η λαθροθηρία [2,3]. Στην Κύπρο, το είδος προστατεύεται από το νόμο του 2003, ο οποίος προνοεί την προστασία και διαχείριση άγριων πτηνών και θηραμάτων, και συγκεκριμένα από το παράρτημα Ι (άρθρο 7), στο οποίο συμπεριλαμβάνει άγρια πτηνά η προστασία των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ζωνών ειδικής προστασίας [7]. Στην Ελλάδα, το είδος δυστυχώς ανήκει στην κατηγορία Κινδυνεύοντα (Endangered, Ε1) [2].
ΠΗΓΕΣ:
[1] Τα πουλιά της Κύπρου, Όλα τα πουλιά που φωλιάζουν στην Κύπρο και 200 άλλα μεταναστευτικά είδη, Λουκάς Χριστοφόρου, AFIAP, Λευκωσία 1998
[2] https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CE%B4%CF%8C%CE%BA%CE%B9%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%82
[3] https://www.katakali.net/drupal/ierakomorfa/libadokirkos
[4] Όλα τα πουλιά της Ελλάδας, Επιστημονική Επιμέλεια της Ελληνική Ορνιθολογικής Εταιρείας, Ελεύθερος τύπος, Αθήνα, 1996
[5] http://birds.natureguide.gr/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AE/93/%CE%9B%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CE%B4%CF%8C%CE%BA%CE%B9%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%82/
[6] https://www.kythera.gr/about_kythera/fauna-circus-pygargus.php
[7] http://www.cylaw.org/nomoi/arith/2003_1_152.pdf
[8] http://erevnw.blogspot.com.cy/2014/10/blog-post_15.html
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
By Cks3976 – Έργο αυτού που το ανεβάζει, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=17854594 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Montagu%27s_Harrier%2C_juvenile%2C_Bangalore%2C_India.jpg