Home / Unpublished / Το είδος του Ιανουαρίου 2020

Το είδος του Ιανουαρίου 2020

 

Όνομα: Ο κρόκος του Χάρτμαν –  Κρόκος ο χαρτμανιαν
Επιστημονικό όνομα: Crocus hartmanianus
Οικογένεια: Ιριδoειδή (Iridaceae)


 

 

 

Περιγραφή
Ο Κρόκος ο χαρτμανιανός με το επιστημονικό όνομα Crocus hartmanianus είναι πολυετής πόα με βολβοκόνδυλο, ύψους μέχρι 15cm. Έχει 3–4 Φύλλα, στη βάση του φυτού, γραμμοειδή, οξυκόρυφα,  ίσα ή μακρύτερα από το ύψος του άνθους κατά την άνθηση, πλάτους 1–1.5mm, άτριχα.  Τα Άνθη είναι  λευκά ή λιλά με έντονη ιώδη χροιά ή ραβδώσεις. Είναι πολύ σπάνιο φυτό, που συμπεριλαμβάνεται στα αυστηρά προστατευόμενα φυτά της Σύμβασης της Βέρνης.

Εξάπλωση
Ο κρόκος ο χαρτμανιανός είναι ενδημικό είδος της Κύπρου του οποίου έχουν επιβεβαιωθεί 3 μόνο θέσεις, οι 2 στο Δάσος Μαχαιρά και η άλλη στην περιοχή Τρύπα Βουνό, στον Πενταδάκτυλο, όπου εντοπίστηκε μετά από 50 χρόνια. Τα λίγα φυτά που είχαν βρεθεί στο δασικό σταθμό Πλατανιών, το 1991, έχουν εξαφανιστεί και το φυτό δεν εντοπίστηκε ούτε στην Ασίνου όπου συλλέχθηκε το 1990, παρόλο που η περιοχή ερευνήθηκε το 2005. Υπάρχουν επίσης συλλογές (περίοδος 1905–1989) από άλλες θέσεις στο Δάσος Μαχαιρά, κοντά στην Ιερά Μονή Μαχαιρά και στα Κιόνια, που όμως δεν έχουν επιβεβαιωθεί πρόσφατα. Το Τμήμα Δασών το 2017 επανεντόπισε και καταμέτρησε 1.500 φυτά του σπάνιου ενδημικού Κρόκου του Χάρτμαν στην καμένη περιοχή Σολέας, στην τοποθεσία «Ροτσιά» (3).

Ενδιαίτημα
Το ενδιαίτημα του φυτού είναι οι πετρώδεις πλαγιές με πυριγενή ασβεστολιθικά πετρώματα και δάση.

Άνθηση – Καρποφορία
Η άνθηση του φυτού γίνεται Ιανουάριο – Φεβρουάριο ενώ η καρποφορία Απρίλιο – Μάιο. Η φύτρωση των σπερμάτων του ευνοείται σε θερμοκρασίες 10°C και 15°C  και ολοκληρώνεται σε 60 μέρες. Διασπείρεται με τον μηχανισμό της ατηλεχωρίας. Παρουσιάζει το φαινόμενο της αμφικαρπίας. Η αμφικαρπία χαρακτηρίζεται από το θάψιμο ενός αριθμού από τα σπέρματα κοντά στο μητρικό φυτό και είναι μία αποτελεσματική μέθοδος με την οποία εξασφαλίζεται η ατηλεχωρία. Η οικολογική σημασία που αποδίδεται στην αμφικαρπία είναι η προστασία από τα ζώα που βόσκουν και η αποφυγή της τοποθέτησης των σπερμάτων σε ένα αφιλόξενο περιβάλλον.

Διατήρηση – Προστασία
Όσον αφορά την κατάσταση διατήρησης του και οι τρεις γνωστές θέσεις βρίσκονται σε κρατική δασική γη. Στο Δάσος Μαχαιρά ο υποπληθυσμός (5.500 φυτά), απειλείται από ενδεχόμενη επέκταση ή επαναλειτουργία παρακείμενου λατομείου. Ο υποπληθυσμός στον Πενταδάκτυλο (500 φυτά) βρίσκεται σε δυσπρόσιτη περιοχή – απομονωμένη κορυφή 1 km από το τέλος χωματόδρομου – και δε φαίνεται να απειλείται.

Ο μεγαλύτερος υποπληθυσμός βρίσκεται στο κρατικό Δάσος Μαχαιρά που έχει κηρυχθεί σε Εθνικό Δασικό Πάρκο. Ο δεύτερος υποπληθυσμός, βρίσκεται σε κρατικό δάσος που έχει επιλέγει για ένταξη στο δίκτυο Natura 2000, αλλά δεν έχει προταθεί ακόμα λόγω της τουρκικής κατοχής.

ΠΗΓΕΣ:
[1] http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/4286/3/Nimertis_Karagianni(b).pdf

[2] Το Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου
[3]http://www.moa.gov.cy/moa/fd/fd.nsf/All/4DCFB387081A11CFC22582BA0020B431/$file/Solea-Crocus_hartmannianus.pdf 

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://www.moa.gov.cy
©Τμήμα Δασών (Φωτογραφικό υλικό)

 

 

Διαβάστε επίσης

Ε΄ Παγκύπριο Μαθητικό Συνέδριο για το Περιβάλλον και την Αειφορία

  Το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΚΥΚΠΕΕ) της Ιερής Μητρόπολης Λεμεσού σε συνεργασία ...