O πλανήτης μας τείνει να μετατραπεί σε έναν μεγάλο σκουπιδότοπο. Ένα από τα σημαντικότερα και διαρκώς οξυνόμενα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι σημερινές κοινωνίες είναι, τα απορρίμματα και η πολιτική της διαχείρισής τους. Οι διαστάσεις του προβλήματος αυτού έχουν μεγεθυνθεί τις τελευταίες δεκαετίες διότι, έχουν αλλάξει τα πρότυπα των κοινωνιών, με επακόλουθα τον αυξανόμενο καταναλωτισμό, την αλματώδη αύξηση των υλικών συσκευασίας και την αλόγιστη χρήση τοξικών ουσιών. Κυρίαρχη τάση είναι, ότι η αυξανόμενη παραγωγή και κατανάλωση αγαθών υποδηλώνουν ψηλό βιοτικό επίπεδο, αγνοώντας εντελώς την περιβαλλοντική διάσταση του θέματος, η οποία περιλαμβάνει τόσο τη ρύπανση εδάφους, νερού, αέρα, όσο και τις τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών και ενέργειας που καταναλώνονται.
Τα απορρίμματα δεν είναι πάντα άχρηστα αντικείμενα. Δεν είναι σκουπίδια που απλά τα πετάμε. Σκουπίδι είναι μόνο ό,τι δεν φροντίζουμε να διαχειριστούμε με τον κατάλληλο τρόπο. Ας μη ξεχνούμε ότι για την παραγωγή χαρτιού καταστρέφονται στρέμματα δάσους, ενώ η άσκοπη και αλόγιστη παραγωγή πλαστικού, απαιτεί τεράστια κατανάλωση πετρελαίου. Η κρίση στο θέμα των απορριμμάτων αποτελεί προειδοποίηση για όλους μας. Όσο συνεχίζουμε να τα παράγουμε σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες, θεωρώντας ότι μπορούμε στη συνέχεια να τα ξεφορτωνόμαστε σε χωματερές, τόσο τα αδιέξοδα θα εντείνονται.
Οι ευημερούσες κοινωνίες δεν είναι, πια, αυτές που αυξάνουν τα βουνά από απορρίμματα (όπως θεωρούσαν παλαιότερα ένδειξη πλούτου και ευμάρειας), αλλά αντίθετα οι χώρες που ελαχιστοποιούν ή στοχεύουν να μηδενίσουν τα σκουπίδια τους. Ο στόχος της δεκαετίας που διανύουμε, είναι η παρέμβαση στην παραγωγή των απορριμμάτων. Το κύριο βάρος της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα απορρίμματα στηρίζεται στην αρχή των 4R, Refuse, Reduce, Reuse, Recycle δηλ. άρνηση, μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Με αυτή την αρχή περιορίζονται στο ελάχιστο τα σκουπίδια που χρειάζονται τελική διάθεση, συνήθως ταφή ή καύση.
Οι καταστροφικές συνέπειες από τα σκουπίδια έχουν αντίκτυπο όπως είναι επόμενο και σε όλα τα οικοσυστήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Μεσογειακές ακτές. Κάποτε ήταν καθαρές χωρίς τουρισμό και ρύπανση. Τα δικά μας “μικρά σκουπίδια» και πλαστικές σακούλες που αφήνουμε απερίσκεπτα στην παραλία, είναι συχνά και τα πιο καταστροφικά καθώς ξεγελούν τα θαλάσσια ζώα, που τα συγχύζουν με την τροφή τους, και βρίσκουν τραγικό θάνατο.
Ο άνθρωπος δεν πρέπει να έχει παθητική μη ενεργή θέση ως καταναλωτής, χωρίς να αντιλαμβάνεται και το επακόλουθο πρόβλημα των απορριμμάτων. Η ορθή διαχείριση των απορριμμάτων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την προάσπιση της δημόσιας υγείας, τη διασφάλιση του περιβάλλοντος και την αειφόρο ανάπτυξη και να συμβάλλει στην εξοικονόμηση πρώτων υλών.
Εμείς όμως οι απλοί πολίτες τί μπορούμε να κάνουμε για τη διαχείριση των απορριμμάτων; Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ας προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε στη ζωή μας την αρχή των 4R, άρνηση, μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Ας αξιολογήσουμε ξανά τις ανάγκες μας, ας μην πάρουμε κάτι που δεν το χρειαζόμαστε πραγματικά. Να προσπαθήσουμε να μειώσουμε τις συσκευασίες που χρησιμοποιούμε. Ας μειώσουμε τη χρήση των πλαστικών τσαντών επαναχρησιμοποιώντας τη ρούχινη ή ψάθινη τσάντα στην υπεραγορά. Ας ανακυκλώνουμε. Να διαλέγουμε τα χαρτιά, τα πλαστικά, τα γυαλιά και τις μεταλλικά συσκευασίες ξεχωριστά στον ειδικό κάδο ανακύκλωσης ή να τα βάζουμε στην ειδική τσάντα για να συλλεχθούν. Είναι τεράστια η οικονομία σε πρώτες ύλες και φυσικούς πόρους. Ας μη ξεχνάμε ότι μόνο μια γη έχουμε, ας μην την εξαντλούμε. Μπορούμε;
ΠΗΓΕΣ:
[1] Miller Tyler, G., JR. 1999. Βιώνοντας το περιβάλλον ΙΙ. Προβλήματα περιβαλλοντικών συστημάτων. Εκδόσεις ΙΩΝ.
[2] Αποστολή Διάσωσης-Πλανήτης Γη, 1995. Μια έκδοση της Ατζέντας 21 για παιδιά. Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
[3] WWF Ελλάς, 2009. Οδηγός για το περιβάλλον-Διαχείριση απορριμμάτων. Αθήνα.