Ζωολογικοί κήποι: Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα

Οι Ζωολογικοί κήποι εντοπίζονται σχεδόν σε όλες τις χώρες ανά το παγκόσμιο και αποτελούν πόλους έλξης χιλιάδων ατόμων που επιθυμούν να μάθουν περισσότερα και να θαυμάσουν την άγρια ζωή χωρίς να θέσουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο και χωρίς να χρειαστεί να ταξιδέψουν σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Ταυτόχρονα όμως, πολλές είναι οι φωνές που εναντιώνονται στην ύπαρξη και λειτουργία των ζωολογικών κήπων με πρόσχημα την εκμετάλλευση και της αποστέρησης της ελευθερίας των ζώων. Ποια είναι τελικά τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα των ζωολογικών κήπων;

Όπως είναι γνωστό, η άγρια ζωή απειλείται καθημερινά από φαινόμενα λαθροθηρίας που αποσκοπούν στο εμπόριο γούνας, ελεφαντόδοντου και σε πιο ακραίες περιπτώσεις για το κρέας των θηραμάτων [1,2]. Από αυτή την οπτική γωνιά, γίνεται εύκολα αντιληπτό το πλεονέκτημα που προσφέρει η ύπαρξη ενός καταφυγίου άγριας ζωής υπό μορφή ζωολογικού κήπου.  Επιπρόσθετα, οι σύγχρονοι ζωολογικοί κήποι έχουν ιδιαίτερες προσαρμογές στους χώρους διαβίωσης των ζώων ώστε να αναπαριστούν το φυσικό οικότοπο του κάθε ζώου αυξάνοντας έτσι το αίσθημα ηρεμίας, ασφάλειας και ικανοποίησης των ζώων [1]. Αναμφίβολα, οι ζωολογικοί κήποι διαδραματίζουν ένα σημαντικότατο ρόλο στον τομέα της εκπαίδευσης αφού αποτελούν πηγές πληροφοριών τόσο για την βιολογία του κάθε ζώου όσο και για το φυσικό περιβάλλον στο οποίο το κάθε είδος διαβιεί ενώ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε κινδυνεύοντα και απειλούμενα είδη εγείροντας έτσι το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης [1,2].

Τέλος, για τα εν λόγω είδη, οι ζωολογικοί κήποι αποτελούν επίγειους παράδεισους αφού θέτονται υπό καθεστώς προστασίας ενώ παράλληλα εισάγονται σε προγράμματα αναπαραγωγής ώστε να υποβοηθηθεί η αύξηση του πληθυσμού τους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από το Διεθνή Οργανισμό για την Διατήρηση της Φύσης ( IUCN), τα προγράμματα αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία και επανένταξης των άγριων ζώων απέτρεψαν την εξαφάνιση 6 από 16 κρισίμως κινδυνεύοντα είδη πτηνών και 9 από τα 13 είδη θηλαστικών συμπεριλαμβανομένων και ειδών που είχαν χαρακτηριστεί ως Εξαφανισθέντα στη Φύση [3].

Από μια διαφορετική σκοπιά όμως, οι ζωολογικοί κήποι αποτελούν χώρους αιχμαλωσίας της άγριας ζωής και αυτό καταπατά το δικαίωμα ελευθερίας των ζώων ενώ τους επιβάλλεται ένας τρόπος ζωής που μεταβάλλει τις συνήθειες των ζώων στο φυσικό περιβάλλον όπως το φαινόμενο μετανάστευσης και μετακίνησης των πληθυσμών [1,2]. Επιπρόσθετα, η αλλαγή στον τρόπο διαβίωσης και συμπεριφοράς των ζώων αποτρέπει εν μέρει την επανένταξη των ζώων για οποιοδήποτε λόγο στη φύση αφού θα αποτελούσαν εύκολο στόχο θήρευσης ή και θα πέθαιναν λόγω ανικανότητας εξεύρεσης τροφής [1,2]. Επιπλέον, το καθεστώς αιχμαλωσίας αποτρέπει  τα ζώα από το να επιδείξουν τα πραγματικά στοιχεία συμπεριφοράς και διαβίωσης τους γεγονός που διαστρεβλώνει την γνώση που προσφέρεται από τους ζωολογικούς κήπους αναφορικά με τα συγκεκριμένα ζώα. Παράλληλα, πολλές φορές και λόγω έλλειψης νομοθετικού πλαισίου, πολλοί ζωολογικοί κήποι δεν πληρούν κατάλληλες προϋποθέσεις για την εγκατάσταση και διαβίωση των ζώων με αποτέλεσμα πολλά ζώα να τυγχάνουν κακομεταχείρισης και να πεθαίνουν από την σωματική εξαθλίωση ή και από τις αρνητικές ψυχολογικές επιδράσεις της αιχμαλωσίας [1,2].

Οι ζωολογικοί κήποι μπορούν να επιφέρουν πολλά οφέλη για την άγρια ζωής όμως ας έχουμε τα μάτια μας ανοικτά για να εντοπίσουμε φαινόμενα κακοδιαχείρισης και εκμετάλλευσης των ζωών.  Μόνο έτσι θα μπορέσουν οι ζωολογικοί κήποι να αποτελέσουν καταφύγια προστασίας και εκπαίδευσης για την άγρια ζωή.

ΠΗΓΕΣ:
[1] http://occupytheory.org/list-of-pros-and-cons-of-zoos/
[2] http://endangeredspecies.about.com/od/zoosandcaptivebreeding/a/The-Role-Of-Zoos-In-Endangered-Species-Conservation.htm
[3] http://www.iucn.org/

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giants_of_the_Savanna_Inhabitants.jpg