Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Σχετικές Σελίδες
Όνομα: Τρέμιθος
Επιστημονικό Όνομα: Pistacia Atlantica
Οικογένεια: Anacardiaceae
Περιγραφή: Ο Τρέμιθος είναι γνωστός με το επιστημονικό όνομα Πιστάκια η ατλαντική (Pistacia Atlantica). Το γένος πιστάκια στο οποίο ανήκει και ο Τρέμιθος περιλαμβάνει περίπου 11 είδη με εξάπλωση κυρίως στη Μεσόγειο, την Ασία, το Μεξικό, τις ΗΠΑ, τα νησιά του ατλαντικού και την Τροπική Αφρική. Από αυτά, ο Τρέμιθος, η Τρεμιθιά και η Σχοινιά είναι ιθαγενή φυτά της Κύπρου, ενώ η Χαλεπιανή καλλιεργείται για τους εδώδιμους καρπούς της τα γνωστά χαλεπιανά. Το όνομα του γένους προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό πιστακή, όνομα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για την χαλεπιανή (Pistacia vera). Το επίθετο του γένους ατλαντική προέρχεται από το όνομα των βουνών του Άτλαντα στην περιοχή της Αλγερίας. Η εξάπλωση του Τρέμιθου στην Κύπρο ξεκινά από την επιφάνεια της θάλασσας και φτάνει μέχρι τα 1500m υψόμετρο. Πολλές φορές το συναντούμε σε αυλές παλιών σπιτιών και κοντά σε εξωκκλήσια. Από τον Τρέμιθο παράγεται η γνωστή παφίτικη πίσσα. Ως πρώτη ύλη για την παρασκευή της πίσσας χρησιμοποιείται η ρητίνη του Τρέμιθου. Η τρεμεντίνα, μια παχύρευστη και ρητινώδης ουσία, λαμβάνεται από Τρέμιθους μεγάλης ηλικίας, από εντομές σε διάφορα σημεία του κορμού του δέντρου με τσεκούρι ή με αξίνα. Από την ειδική επεξεργασία της τρεμεντίνας, παράγεται η παφίτικη πίσσα, η οποία έχει χαρακτηριστικό φυσικό άρωμα και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. . Στην Κύπρο, εξαιτίας της ραγδαίας οικιστικής ανάπτυξης των τελευταίων χρόνων, ο Τρέμιθος περιορίστηκε σε λίγες, μικρές και αραιές συστάδες που απαντούν σε ιδιωτικές εκτάσεις. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά μεμονωμένα δένδρα, ιδιαίτερα στο νοτιοδυτικό μέρος του νησιού. Από τον Τρέμιθο προέρχεται το όνομα του χωριού Τρεμιθούσα της επαρχίας Πάφου
Χαρακτηριστικά: Ο Τρέμιθος είναι μεγάλο φυλλοβόλο δέντρο με πλατιά κόμη και ύψος που φτάνει τα 15 μέτρα. Οι καρποί του Τρέμιθου χρησιμοποιούνται ως άρτυμα για τη παρασκευή ντόπιων ζυμαρικών, τις τρεμιθόπιττες, ενώ σε πολλές περιοχές τρώγονται νωποί ή ξεροψημένοι με αλάτι. Επίσης, σε κάποιες περιοχές οι καρποί αξιοποιούνταν για την παρασκευή τρεμιθελαίου το οποίο χρησιμοποιείτο για τηγάνισμα. Η ξυλεία του είναι χρήσιμη ως καυσόξυλο Το Τμήμα Δασών στην προσπάθειά του να προστατεύσει το είδος έχει επιλέξει κάποια αιωνόβια δένδρα μεγάλων διαστάσεων, τα οποία έχουν κηρυχθεί Μνημεία της Φύσης. Ο μεγαλύτερος σε περίμετρο Τρέμιθος που έχει εντοπισθεί βρίσκεται στην Πόλη Χρυσοχούς και έχει περιφέρεια κορμού 8,60m, ενώ το γηραιότερο δένδρο βρίσκεται στο χωριό Απαισιά και η ηλικία του υπολογίζεται γύρω στα 1500 χρόνια. Άλλοι προστατευόμενοι Τρέμιθοι βρίσκονται στα χωριά Σίμου, Κρίτου Μαρόττου και Λιμνάτη, ενώ κάποιες προστατευόμενες συστάδες δένδρων βρίσκονται στα χωριά Έμπα και Κίτι.
Προστασία: Μέσα στα πλαίσια της ανάδειξης των αιωνόβιων δένδρων και της καλύτερης προστασίας της φυσικής κληρονομιάς της Κύπρου, το Τμήμα Δασών ανακήρυξε τον Τρέμιθο (Pistacia Atlantica, Πιστακιά η Ατλαντική), ως “Δένδρο της Χρονιάς 2005”. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της κυπριακής φύσης. Όλο και περισσότερο, κάθε απόφαση μας, ατομική ή μέσα στην οικογένεια μας, στην εργασία ή στο σχολείο μας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Ας αποφύγουμε επέκταση οικισμών και καλλιεργειών σε περιοχές που έχουν απομείνει μικρές συστάδες ή μεμονωμένα δέντρα Τρέμιθου. Ας αποφύγουμε σε αυτές τις περιοχές τη διάνοιξη και διαπλάτυνση δρόμων. Μπορούμε;
Πηγές:
- Δέντρα και Θάμνοι στην Κύπρο”, έκδ. Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη – Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου, Λευκωσία 2002.
- “Δέντρο της Χρονιάς 2005, Τρέμιθος”, Ενημερωτικό Φυλλάδιο Τμήματος Δασών.
Πηγή Φωτογραφίας:
