Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Ποια είναι τα όρια όμως που θέτει η ορθόδοξη βιοηθική αντίκριση απέναντι στις σύγχρονες εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας και της Γενετικής Μηχανικής στα φυτά και στα ζώα; Η ορθόδοξη βιοηθική δεν αντιτίθεται δογματικά σε κάθε εφαρμογή των τεχνικών της γενετικής τροποποίησης σε φυτά και ζώα και σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Από την άλλη όμως, σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Περγάμου Ι. Ζηζιούλα, δεν μπορούν να συνάδουν με το ορθόδοξο χριστιανικό πνεύμα εικόνες παραμορφωμένων ζώων και φυτών, όπου δυσχεραίνεται η στοιχειώδης διαβίωσή τους. Επιπλέον, στο βιβλίο της Γένεσης πάμπολλες φορές επαναλαμβάνεται η φράση «κατά γένος», τόσο κατά τη δημιουργία των φυτών όσο και κατά τη δημιουργία των ζώων. Διαβάζουμε σχετικά στη Γένεση: «καὶ εἶπεν ὁ Θεός· βλαστησάτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατά γένος καὶ καθ᾿ ὁμοιότητα, καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατά γένος ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ἐγένετο οὕτως. καὶ ἐξήνεγκεν ἡ γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατά γένος καὶ καθ᾿ ὁμοιότητα, καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατά γένος ἐπὶ τῆς γῆς.» (Γεν. Α΄, 11-12). Επίσης διαβάζουμε: «καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὰ κήτη τὰ μεγάλα καὶ πᾶσαν ψυχὴν ζῴων ἑρπετῶν, ἃ ἐξήγαγε τὰ ὕδατα κατά γένη αὐτῶν, καὶ πᾶν πετεινὸν πτερωτὸν κατά γένος. καὶ εἶδεν o Θεός, ὅτι καλά». (Γεν. Α΄, 21). Στη συνέχεια διαβάζουμε: «Καὶ εἶπεν ὁ Θεός· ἐξαγαγέτω ἡ γῆ ψυχὴν ζῶσαν κατά γένος, τετράποδα καὶ ἑρπετὰ καὶ θηρία τῆς γῆς κατά γένος. καὶ ἐγένετο οὕτως» (Γεν. Α΄, 24). Τέλος διαβάζουμε: «καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὰ θηρία τῆς γῆς κατά γένος, καὶ τὰ κτήνη κατά γένος αὐτῶν καὶ πάντα τὰ ἑρπετὰ τῆς γῆς κατά γένος αὐτῶν. καὶ εἶδεν ὁ Θεός, ὅτι καλά» (Γεν. Α΄, 25). Αυτή η επανάληψη του «κατά γένος», ουδόλως επουσιώδης και περιττή είναι. Μήπως μάς υπενθυμίζει και μήπως θέλει να μάς υποδείξει τους βιολογικούς νόμους και τους νόμους της γενετικής; Οι αναφορές αυτές ενδεχομένως να μάς καλούν να σεβαστούμε τους βιολογικούς νόμους που καθορίζουν ότι υπάρχει ένα φράγμα μεταξύ των ειδών. Όπως τονίζει ο Μητροπολίτης Περγάμου Ι. Ζηζιούλας, είναι απαραίτητο να συγκρατήσουμε το όριο της διαφοράς του είδους. Ιδιαίτερα η δημιουργία χιμαιρικών οργανισμών είναι προβληματική στην ορθόδοξη βιοηθική.
Χρέος του ανθρώπου είναι η διαφύλαξη και η προστασία της ένθεης τάξης που ετέθη από τον Δημιουργό του κόσμου μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να είναι φύλακας της γης και των οργανισμών της, φύλακας των λόγων της κτίσεως και ιδιαίτερα των ζωντανών οργανισμών. Σύμφωνα με τον Νικόλαο Κόϊο, η δημιουργία διαγονιδιακών οργανισμών είναι προβληματική ακόμα και όταν πρόκειται για σημαντικά θέματα όπως η θεραπεία ασθενειών ή για βασικές ανθρώπινες ανάγκες όπως είναι η διατροφή και η ένδυση. Πόσο μάλλον για την παραγωγή προϊόντων για τον καλλωπισμό και την εξωτερική εμφάνιση όπου θεωρείται εντελώς απαγορευτική. Προβληματική είναι επίσης η απελευθέρωση διαγονιδιακών οργανισμών στο περιβάλλον, αφού μια τέτοια απελευθέρωση μπορεί να προκαλέσει γενετική μόλυνση. Επιπλέον, η πρακτική αυτή έρχεται σε αντίθεση με το ασκητικό πνεύμα και την ευχαριστιακή θεώρηση του κόσμου. Η διαπίστωση ότι το φαινόμενο της ζωής δεν μπορεί να ερμηνευθεί μονοδιάστατα στην βάση ενός γονιδιακού ντετερμινισμού, αλλά είναι «ένα πλέγμα σχέσεων και αποτελεί περιεκτικά μια πολύπτυχη σύνθεση βιολογικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και άλλων στοιχείων» μπορεί να αποτελέσει μία αφετηρία για τη νηφάλια αποτίμηση όχι μόνον των κινδύνων, αλλά και των ωφελειών της.
Απόσπασμα από το βιβλίο Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης.
Ανδρέας Χατζηχαμπής (2015). Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης. Λεμεσός: Εκδ. Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης, σελ. 135-138.
Κεντρική σελίδα Ορθοδοξία και Περιβάλλον
Βιοηθική του Περιβάλλοντος: Η ορθόδοξη προσέγγιση της κτίσης
