Το είδος του Μαΐου 2022

Όνομα: Δάφνη

Επιστημονικό όνομα:  Lauraceae

Οικογένεια: Λαουρίδες ή Δαφνίδες

Περιγραφή

Η δάφνη χαρακτηρίζεται ως αργής ανάπτυξης αειθαλής θάμνος της οικογένειας των Λαουρίδων.  Το φυτό είναι ενδημικό της Μεσογείου και ιθαγενές της Κύπρου. Αναπτύσσεται σε διάφορους τύπους οικοτόπων με χαρακτηριστικότερο όμως τον οικότοπο «Δενδρώδεις θαμνώνες με δάφνες» (5230) στον οποίο αποτελεί και μια από τις κύριες μορφές χλωρίδας [1,4]. Ας γνωρίσουμε όμως καλύτερα αυτό το σημαντικό φυτό με τις ιδιαίτερες ιδιότητες και χρήσεις.

Χαρακτηριστικά

Παρόλο που το φυτό εμφανίζεται συχνότερα υπό μορφή θάμνου, εντούτοις, μπορεί να παρατηρηθεί ως μικρό δέντρο ύψους μέχρι και 10 m ή και ως καλλωπιστικό φυτό εσωτερικών χώρων. Τα φύλλα του φυτού είναι λεία και δερματώδη και έχουν ένα έντονα βαθυπράσινο χρώμα, ενώ τα άνθη του είναι μικρά, εμφανίζονται σε πυκνές ομάδες και είναι χρώματος κίτρινου. Ο καρπός είναι μικρός, μαύρου χρώματος και παρόλο που περιέχει σημαντικά αιθέρια έλαια, εντούτοις δεν μπορεί να φαγωθεί αφού είναι ιδιαίτερα τοξικός [1,2,3].  

Το φυτό αυτό είναι ευρέως γνωστό με το όνομα Δάφνη, αλλά συναντάται και με τα ονόματα Βάγια ή Δάφνη του Απόλλωνα. Σύμφωνα με τον μύθο, η Δάφνη ήταν μια νεαρή όμορφη νύμφη, κόρη ενός ποτάμιου θεού. Η Δάφνη δεν θέλησε ποτέ της να παντρευτεί αφού ήταν κυνηγός και είχε αφιερώσει τη ζωή της στην Άρτεμη. Όταν έτυχε να συναντηθεί με τον ισχυρό γιο του Δία τον Απόλλωνα, αυτός την ερωτεύθηκε και άρχισε να την διεκδικεί κυνηγώντας την μέσα στα δάση. Όταν ο γρηγορότερος Απόλλωνας άπλωσε το χέρι του να την πιάσει εκείνη τρομαγμένη παρακάλεσε τον πατέρα της να την βοηθήσει και τότε αυτός την μετάτρεψε σε δέντρο. Ο θεός τότε αγκάλιασε το δέντρο και είπε «Αφού δεν θέλησες να γίνεις γυναίκα μου, θα είσαι για πάντα το δέντρο μου» [1,2]. Ο θεός καθιέρωσε την δάφνη ως το ιερό του δέντρο και αποζήτησε την απονομή  δάφνινου  στεφανιού στους πρωταθλητές και  σε όσους υπερείχαν σε διάφορα επίπεδα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο όρος “bachelor” (μπάτσελορ) που δίνεται σαν τίτλος εκπαίδευσης προέρχεται από το λατινικό bacca-laureus που σημαίνει καρποί δάφνης και αναφέρεται στην αρχαία αυτή πρακτική να τιμούνται οι λόγιοι και οι ποιητές με γιρλάντες από δάφνες. Επιπρόσθετα, τα δαφνόκλαδα στρώνονται σε πλατείες και δρόμους για υποδοχή σημαντικών προσώπων, γεγονός που αναφέρεται και στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο αναφορικά με την υποδοχή που επιφύλασσε ο λαός της Ιερουσαλήμ για την είσοδο του Ιησού στην πόλη. Ακόμη και στις μέρες μας, στεφάνια καμωμένα από φύλλα δάφνης κατατίθενται προς τιμή ηρώων και όσων πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες στον τόπο. Επομένως, δίκαια το φυτό χαρακτηρίζεται ως το φυτό των ευγενών και γι αυτό της αποδίδεται και το όνομα Laurus nobilis που αποδίδεται ως «Δάφνη η ευγενής» [1,2]. 

Ιδιότητες – Χρήσεις

Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα το φυτό χρησιμοποιείται σε διάφορους τομείς που περιλαμβάνουν την αρωματοποιία, την φαρμακευτική, την σαπωνοποιία, την βιομηχανία καλλυντικών και την βιομηχανία ηδύποτων. Ως γνωστό, οι καρποί της δάφνης και κυρίως τα φύλλα, περιέχουν αιθέρια έλαια  τα οποία προσδίδουν χαρακτηριστικό άρωμα και γι αυτό χρησιμοποιούνται φρέσκα ή και αποξηραμένα στην μαγειρική για να αρωματίζουν φαγητά. Λόγω της εντομοκτόνου και εντομοαπωθητικής δράσης τους τα φύλλα χρησιμοποιούνται επίσης για την συσκευασία αλλά και αρωματισμό σταφίδας, παστών σύκων, κρέατος κλπ [1,2,4]. 

Στη δάφνη αποδίδονται φαρμακευτικές ιδιότητες από τα προϊστορικά χρόνια όπου χαρακτηριστικά ο  Ιπποκράτης τη χορηγούσε ως αναλγητικό μετά τον τοκετό ενώ με δαφνέλαιο θεράπευε τη στειρότητα. Στη λαϊκή θεραπευτική θεωρείται ως αντιρρευματικό αφού η αλοιφή που εμπεριέχει δάφνη καταπολεμά τους ρευματισμούς και τις αρθρίτιδες. Επιπρόσθετα παρουσιάζει αντισηπτική και καταπραϋντική δράση ενώ χρησιμοποιείται και ως βοηθητικό της πέψης αφού το εκχύλισμα από τα φύλλα δάφνης ανακουφίζει το στομάχι και καταπολεμά την δυσπεψία [1,2,3,4].

Προστασία

Παρόλο που το φυτό δεν αντιμετωπίζει άμεσες απειλές, εντούτοις η καταστροφή των φυσικών οικοτόπων, η εισαγωγή εισβλητικών ειδών και η υπερεκμετάλλευση  των υπόγειων υδροφορέων θα μπορούσαν να αποτελέσουν δυνητικούς κινδύνους για την Δάφνη. Είναι στο χέρι μας να προστατεύσουμε το φυτό αυτό με τις τόσο χρήσιμες και ευεργετικές ιδιότητες. Μπορούμε; 

ΠΗΓΕΣ:

[1] Χατζηκυριάκου Γ., 2007: Αρωματικά και Αρτυματικά Φυτά στην Κύπρο. Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου
[2] http://www.valentine.gr/linkOfTheMonth_gr-november2003.php
[3] http://www.floridata.com/ref/L/laur_nob.cfm
[4] http://fysikaproionta.blogspot.com/2007/03/laurus-nobilis.html

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e8/Laurier.jpg