Home / Είδος του μήνα / Το είδος του Σεπτεμβρίου 2021

Το είδος του Σεπτεμβρίου 2021

 

Όνομα: Χαρουπιά
Κοινό όνομα: Τερατσιά
Επιστημονικό όνομα: Ceratonia siliqua L.
Οικογένεια: Κυαμοειδή (Fabaceae) ή Χεδρωπά (Leguminosae)

 

Περιγραφή
Είναι αειθαλές, μακρόβιο δέντρο ύψους μέχρι και 15m ή περισσότερο, με πυκνή, πλατιά ημισφαιρική κόμη, γκριζωπό φλοιό και ισχυρά κλαδιά με πολλές εξογκώσεις. 

Χαρακτηριστικά
Στην Κύπρο έχουμε τρεις ποικιλίες της χαρουπιάς, την ποικιλία Τηλλυρίας, τα κουντούρκα και τα κουμπωτά. Η χαρουπιά αποτελεί ιθαγενές δέντρο της Κύπρου. Είναι συστατικό κυρίως της μακίας βλάστησης.

Εξάπλωση
Συναντάται σε υψόμετρο 0-600m ως άγριο και μέχρι 1000m ως καλλιεργούμενο. Είναι κοινό στις περιοχές Ακάμα, Επισκοπής, Δάσους Λεμεσού, Λευκάρων, Καλαβασού, Σταυροβουνίου, Πενταδακτύλου και Καρπασίας. Απαντά σε όλες τις Παραμεσόγειες χώρες από την Πορτογαλλία μέχρι τη Συρία. Είναι δέντρο ολιγαρκές, φωτόφιλο, σχετικά ευαίσθητο στους παγετούς.

Χρήσεις
Πριν μερικά χρόνια η Χαρουπιά ήταν πολύ σημαντικό δέντρο για την οικονομία του νησιού μας και ο καρπός της αναφερόταν ως “ο μάυρος χρυσός της Κύπρου”, επειδή ακριβώς ήταν για πολλές αγροτικές περιοχές η κύρια πηγή εισοδήματος. Σταδιακά όμως, λόγω του αυξημένου κόστους συλλογής των καρπών και του μεγάλου ανταγωνισμού από άλλες μεσογειακές χώρες, η καλλιέργεια της χαρουπιάς ακολούθησε μια φθίνουσα πορεία.

Το δέντρο αυτό είναι στενά συνδεδεμένο με την ιστορία των λαών της μεσογειακής λεκάνης και αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς. Οι αποξηραμένοι σπόροι της χαρουπιάς χρησίμευαν για το ζύγισμα των μπαχαρικών στην Αφρική, του χρυσού και των πολύτιμων λίθων στις Ινδίες. Η μονάδα βάρους “καράτι” προέρχεται από το βάρος του σπόρου της χαρουπιάς (200 χιλιοστά του γραμμαρίου). Οι καρποί της, τα γνωστά χαρούπια, περιέχουν σάκχαρα και θρεπτικές ουσίες και συνέβαλαν στη διατροφή του ανθρώπου, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους (π.χ. καρπούς χαρουπιάς χρησιμοποιούσε ο Ιωάννης Βαπτιστής στην Έρημο, γι’ αυτό και οι Ευρωπαίοι την αποκαλούν αρτόδενδρο του Αγίου Ιωάννη). Οι αλεσμένοι καρποί αποτελούν εξαιρετική τροφή για πολλά οικόσιτα θηλαστικά ζώα. Από τον καρπό παρασκευάζεται στην Κύπρο το χαρουπόμελο (τερατσόμελο) και το παστέλλι. Τα σπέρματά της βρίσκουν επίσης πολλές χρήσεις όταν αλεσθούν και τύχουν κατάλληλης επεξεργασίας. Το ξύλο της είναι άριστο καυσόξυλο.

Προστασία
Αρκετά αιωνόβια δέντρα χαρουπιάς, έχουν επιλεγεί και κηρυχθεί ως διατηρητέα λόγω της μεγάλης οικολογικής και πολιτιστικής τους αξίας. Τέτοια παραδείγματα είναι η χαρουπιά στη Στενή της Πάφου, η χαρουπιά στα Πολεμίδια Λεμεσού και αλλού.

ΠΗΓΕΣ:
[1] Χαρουπιά: Το δέντρο της χρονιάς 2008
[2] Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/12/blog-post_99.html

Διαβάστε επίσης

Τα είδη του 2024

Ιανουάριος: Όνομα: Λατζιά   Επιστημονικό Όνομα: Quercus alnifolia Poech   Οικογένεια: Fagaceae       Φεβρουάριος: Όνομα: Αετός του ...