Προστασία υδροβιοτόπων

Ένα πλέγμα σχέσεων αναπτύσσεται ανάμεσα στους υγροτόπους και το γύρω περιβάλλον τους. Ο άνθρωπος από την αρχαιότητα επιδίωκε την εγκατάστασή του σε περιοχές με υδροβιότοπους. Η ανθρώπινη δραστηριότητα στις λεκάνες απορροής και στις περιοχές γύρω και μέσα στους υδροβιότοπους μπορεί να επιδράσει σε αυτούς θετικά ή αρνητικά.

Υδροβιότοπος ή υγρότοπος ονομάζεται κάθε περιοχή που καλύπτεται εποχικά ή μόνιμα από νερό. Οι υγροτόποι διακρίνονται σε φυσικούς όπως  οι ποταμοί, οι εκβολές, οι λίμνες, οι λιμνοθάλασσες, τα έλη και οι πηγές και σε τεχνητούς όπως οι τεχνητές λίμνες οι οποίες δημιουργούνται πρώτιστα για να καλύψουν συγκεκριμένες οικονομικές ανάγκες του ανθρώπου, στη συνέχεια όμως εξελίσσονται σε σπουδαία οικοσυστήματα.

Η βιοποικιλότητα των υγροτόπων αποτελεί αξιόλογο τμήμα της βιοποικιλότητας της γης. Πολλά είδη ζώων και φυτών εξαρτώνται από τους υγροτόπους και ιδιαίτερα πολλά είδη πουλιών.  Η σημασία των υγροβιότοπων για τα πουλιά αναγνωρίστηκε από τα προϊστορικά χρόνια, όταν οι άνθρωποι σχεδίαζαν εικόνες με πουλιά και υγροβιότοπους πάνω στους τοίχους των σπηλιών τους. Τα πουλιά χρησιμοποιούν τους υγροβιότοπους για αναπαραγωγή, εξεύρεση τροφής, ξεκούραση και σαν καταφύγιο. Η επιβίωση τους εξαρτάται από τους διαθέσιμους υγροβιότοπους. Οποιαδήποτε διακύμανση στο βάθος, στη θερμοκρασία, την παρουσία και τύπο βλάστησης και ακόμα το είδος του κοντινού εδάφους, μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές στα είδη πουλιών που χρησιμοποιούν τους βιότοπους αυτούς. Οι υγροβιότοποι της Κύπρου είναι σημαντικοί για μεταναστευτικά πουλιά και πουλιά που ξεχειμωνιάζουν στο νησί μας. Οι Αλυκές του Ακρωτηρίου και της Λάρνακας είναι διάσημες για τα χιλιάδες φλαμίνκο τα οποία ξεχειμωνιάζουν εκεί. Επίσης πολλά άλλα είδη από πάπιες, ερωδιούς, νεραλλίδια και μια σειρά άλλων ειδών, χρησιμοποιούν τις λίμνες αυτές. Επίσης κάποιες τεχνητές λίμνες όπως η Δεσποτική λίμνη που βρίσκεται στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της μητρόπολής μας στο Αγρόκτημα Αγίου Νικολάου, αποτελεί  τη σημαντικότερη για τα πουλιά τεχνητή λίμνη γλυκού νερού στην Κύπρο.

Επιπλέον, οι υγρότοποι προσφέρουν πόσιμο νερό τόσο άμεσα όσο και έμμεσα μέσω του εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων. Πολλοί υγρότοποι σήμερα χρησιμοποιούνται για ύδρευση και πολλοί άλλοι θεωρούνται ως αποθήκες πόσιμου νερού για το  μέλλον. Επίσης, οι υγρότοποι προσφέρουν θαυμάσιες ευκαιρίες αναψυχής όπως απόλαυση τοπίου, φωτογράφηση, παρατήρηση πουλιών και φυτών.

Πολλές φορές οι υδροβιότοποι συνδέονται με τη μυθολογία, ιστορία και λαογραφία της γύρω περιοχής. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχουν αρχαιολογικά μνημεία αλλά και παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες όπως χρησιμοποίηση φυτών για την καλαθοπλεκτική.

Στις μέρες μας οι υδροβιότοποι αντιμετωπίζουν πολλές πιέσεις και απειλές. Η ανάγκη παραγωγής περισσότερων γεωργικών προϊόντων οδήγησε στην αποξήρανση τεραστίων εκτάσεων ελών και στη μετατροπή τους σε φυτείες καλλιεργούμενων ειδών. Εκτός από τους υγρότοπους που χάθηκαν οριστικά πολλοί άλλοι υποβαθμίστηκαν εξαιτίας της κατασκευής αρδευτικών έργων και της εισροής αποβλήτων από βιομηχανίες και οικισμούς. Σημαντική απειλή αποτελούν και οι κλιματικές αλλαγές. Το βασικότερο ωστόσο αίτιο καταστροφής των υδροβιοτόπων είναι η άγνοια και η ωφελιμιστική αξιοποίησή τους.

Κάθε χρόνο στις 2 Φεβρουαρίου εορτάζεται η Παγκόσμια Μέρα Υγροβιότοπων. Αυτή τη μέρα το 1971 υπογράφτηκε στην Ιρανική πόλη Ραμσάρ η Σύμβαση των Υγροβιότοπων. Η σύμβαση τέθηκε σε ισχύ το 1975 και από τότε πάνω από 100 χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, την υπέγραψαν.

Εμείς όμως οι απλοί πολίτες τί μπορούμε να κάνουμε για τους υγρότοπους; Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ας ενημερωθούμε για την αξία και τις λειτουργίες των υγροβιότοπων. Το ΚΥΚΠΕΕ παρέχει προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέματα σχετικά με τους υγροβιοτόπους με θέματα «Ο βιότοπος της Αλυκής» και τα «Μυστικά της Λίμνης». Ας παρακολουθήσουμε τα προγράμματα αυτά και ας δώσουμε την ευκαιρία στα παιδιά μας και τους μαθητές μας να ενημερωθούν και να ευαισθητοποιηθούν για τους υγροβιότοπους. Μπορούμε; 

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
Φωτογραφικό Αρχείο ΚΥΚΠΕΕ