Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Μια από τις πρώτες ανακαλύψεις του προϊστορικού ανθρώπου ήταν η χρήση φυσικών ουσιών για βάψιμο διαφόρων αντικειμένων. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία ο άνθρωπος προτού αρχίσει να γράφει αξιοποίησε τις έγχρωμες ουσίες για να απεικονίσει τη ζωή του, να ομορφύνει την κατοικία του και να βάψει προσωπικά του αντικείμενα [1]. Το κάθε χρώμα απέκτησε ξεχωριστή αξία και νόημα ανάμεσα στους διάφορους λαούς. Πολλά χρώματα συνδέθηκαν με λατρευτικές και θρησκευτικές εορτές. Για παράδειγμα το βαμμένο «κόκκινο» αβγό αποτελεί το κύριο σύμβολο της Αναστάσεως του Χριστού και του Πάσχα. Κατά την παράδοση μας τα αβγά βάφονται συνήθως από τη μητέρα – οικοδέσποινα τη Μεγάλη Πέμπτη, αλλιώς όπως ονομάζεται και «κόκκινη Πέμπτη» [2,3].
Οι πιο συνηθισμένοι παραδοσιακοί φυσικοί τρόποι για το βάψιμο των κόκκινων αυγών στο νησί μας είναι τα κρεμμυδόφυλλα, τα παντζάρια, το λεγόμενο ριζάρι ή αλλιώς λιζάρι και η «βαφή του γιαλού» ή αλλιώς «φύτσι του γιαλού». Πολλοί είναι και αυτοί που χρησιμοποιούσαν τα πέταλα από το φυτό σιμιλλούδι ή αλλιώς λάζαρο για την παραγωγή κίτρινης βαφής για τα πασχαλινά αυγά [4-6].
Τα κρεμμυδόφυλλα χαρίζουν ένα όμορφο κεραμιδί χρώμα. Το ριζάρι είναι ένας θάμνος που η ρίζα του είναι κόκκινη και από αυτήν παράγεται μια κατακόκκινη χρωστική. Στην επαρχία είναι σχετικά εύκολο να εντοπιστεί αλλά ακόμη και στην πόλη μπορεί να αγοραστεί από λαικές αγορές, υπεραγορές ή ακόμη και να φυτευτεί σε αστικούς κήπους. Με το ριζάρι τα αυγά αποκτούν ένα βαθύ κόκκινο χρώμα. Το ριζάρι ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων ένα πολύτιμο βότανο με μεγάλη αξία. Η ανεξίτηλη κόκκινη χρωστική του θεωρείτο κατάλληλη για βάψιμο των νημάτων. Στην Ινδία υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν τη χρήση του από τον 3ο αιώνα π.Χ. Επίσης είναι συνδεδεμένο στην ιστορία με το άλικο χρώμα των υφασμάτων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας [7].
Η «βαφή του γιαλού» προέρχεται από το φύκος Ρυτίφλοια η βαφική που υπάρχει σε παραλίες του νησιού μας και γενικότερα της Μεσογείου [3]. Μοιάζει με τη γνωστή μάλλα αλλά με πιο λεπτά φύλλα και όταν είναι μέσα στη θάλασσα έχει γκρίζο χρώμα. Για την αναγνώρισή της μια κοινή πρακτική είναι το ότι τρίβοντας την πάνω στο χέρι σου κοκκινίζει. Αυτή η μέθοδος βαψίματος των αυγών ήταν ευρέως γνωστή σε κατοίκους των Κατεχόμενων περιοχών της Κύπρου [3,4].
Εμείς όμως μπορούμε να αρνηθούμε τις έτοιμες βαφες του εμπορίου και να ακολουθήσουμε τις φυσικές πρακτικές των γιαγιάδων μας; Ας ανακαλύψουμε την μεγάλη προσφορά της φύσης στη ζωή μας. Μπορούμε πολύ εύκολα να δώσουμε όμορφο κόκκινο χρώμα στα πασχαλινά αυγά με αγνά φυτικά υλικά και χωρίς χημικές ουσίες, επικίνδυνες για την υγεία μας. Ας μάθουμε στα παιδιά μας για τους παραδοσιακούς τρόπους βαψίματος των αυγών. Είναι βέβαιο ότι με αυτό τον τρόπο πέρα από την ανάπτυξη φιλοπεριβαλλοντικών στάσεων, θα διαφυλάξουμε και τις παραδόσεις του τόπου μας. Μπορούμε;
ΠΗΓΕΣ:
[1] http://www.texeng.gr/
[2] http://www.istorikathemata.com/2011/04/blog-post_23.html
[3] http://www.panoreon.gr/files/items/3/365/vafiki.pdf
[4] http://foodmuseum.cs.ucy.ac.cy/web/guest/allcivitems/civitem/2582
[5] http://www.rizokarpason.com/sintages1.htm
[6] http://oikohouse.wordpress.com/
[7] http://www.bostanistas.gr/?i=bostanistas.el.article&id=2137
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://mkalty.org/%CE%BA%CE%BF%CE%BA%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%B1-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%B1-2/
