To κυπριακό κέδρο

Ο κέδρος της Κύπρου (Cedrus brevifolia) ανήκει στην οικογένεια των Πευκίδων (Pinaceae) και χαρακτηρίζεται ως αειθαλές ρητινοφόρο δέντρο που μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 30m. Αποτελεί ένα από τα τέσσερα είδη κέδρου που απατούνται σε ολόκληρο τον κόσμο και είναι ενδημικό είδος της Κύπρου. Το είδος αυτό συμπεριλαμβάνεται στο «Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου» και ο χαρακτηρισμός του ως «τρωτό είδος» καθιστά επιτακτική την ανάγκη προστασίας του. Ας γνωρίσουμε όμως λίγο καλύτερα τον κυπριακό κέδρο.

Το φυτό αυτό, χαρακτηρίζεται από τα μικρά βελονοειδή φύλλα πρασινωπού χρώματος και τους αρσενικούς και θηλυκούς κώνους χρώματος καστανού και κόκκινου αντίστοιχα.  Η περίοδος ανθοφορίας εκτείνεται από το Σεπτέμβριο μέχρι και τον Οκτώβριο ενώ ο καρπός εμφανίζεται με κωνικό σχήμα και καστανό χρώμα.

Η περιοχή φυσικής εξάπλωσης του περιορίζεται στην ευρύτερη περιοχή Τρίπυλου (Κοιλάδα των Κέδρων) και τους Μαύρους Γκρεμούς στο Δάσος της Πάφου ενώ κάποιες μεμονωμένες συστάδες συναντώνται βορειοδυτικά της Μονής Κύκκου και της Τσακκίστρας. Αναπτύσσεται κυρίως σε πετρώδεις βουνοπλαγιές με διαβασικά πετρώματα και σε υψόμετρο μεταξύ των 900-1400m.

Ο κέδρος της Κύπρου θεωρείται μακρόβιο φυτό αφού μπορεί να φτάσει μέχρι την ηλικία των 500 χρόνων και το ξύλο του χαρακτηρίζεται από υψηλή ανθεκτικότητα στη σήψη και τις προσβολές από έντομα και μύκητες. Λόγω αυτού, πολλά ξυλόγλυπτα εικονοστάσια, έπιπλα και ξύλινες κατασκευές που σώζονται από παλαιότερα χρόνια έχουν σαν πρώτη ύλη το ξύλο του κέδρου ενώ παράλληλα ολόκληρο το φυτό χρησιμοποιείται ως καλλωπιστικό αλλά και ως χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Ιστορικές αναφορές για το κυπριακό κέδρο εντοπίζονται σε αρχαία κείμενα των Θεόφραστου και Πλίνιου οι οποίοι το χαρακτηρίζουν ως ένα πολύ σημαντικό δασικό δέντρο της τότε εποχής ενώ γενικότερα αναφορές στα κέδρα εντοπίζονται συχνά και στην Αγία Γραφή: «Θήσω εις την άνυδρον γην Κέδρον και Πύξον και Μυρσίνην και Κυπάρισσον…» (Ησαΐας 41.19).

Σήμερα, παρόλο που το κυπριακό κέδρο δεν υλοτομείται, εντούτοις η κλιματική αλλαγή και οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν σύγχρονες απειλές για τους αυτοφυούς πληθυσμούς των κέδρων. Έτσι, οι περιοχές φυσικής εξάπλωσης του είδους έχουν κηρυχτεί ως «Περιοχές Προστασίας της Φύσης» και έχουν συμπεριληφθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικών περιοχών «Natura 2000». Παράλληλα το Τμήμα Δασών, πέραν από την εγκατάσταση τράπεζας γονιδίων  έχει θέσει σε εφαρμογή συστήματα πυροπροστασίας και σχέδια παρακολούθησης για την προστασία του πληθυσμού των κέδρων.

Ποια θα μπορούσε όμως να είναι η συμβολή μας στην προστασία του κυπριακού κέδρου; Ας αποτελέσει στόχο για τον καθένα μας η προστασία της φυσικής μας κληρονομιάς ώστε η παρακαταθήκη μας για τις επόμενες γενεές να παραμείνει πλούσια και με τεράστια ποικιλία, ακριβώς όπως την παραλάβαμε από τους προγόνους μας. Ας διαδώσουμε σε φίλους και συγγενείς το μήνυμα για τη σημαντικότητα και τη σπανιότητα του κυπριακού κέδρου και ας αποτρέψουμε τη χρήση του ως χριστουγεννιάτικο δέντρο. Μπορούμε; 

ΠΗΓΕΣ:

1. http://www.moa.gov.cy/moa/fd/fd.nsf/DMLreserves_gr/DMLreserves_gr?OpenDocument
   
2. http://www.plantnet.org.cy/cedrus_brevifolia_forests.html
3. Τσιντίδης, Τ., Χατζήκυριάκου, Γ., Χριστοδούλου, Χ. (2002). Δέντρα και Θάμνοι στην Κύπρο. Λευκωσία: Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη – Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου.
4. Τσιντίδης, Τ., Χριστοδούλου, Χ., Δεληπέτρου, Π., Γεωργίου, Κ., (2007). Το κόκκινο βιβλίο της χλωρίδας της Κύπρου. Λευκωσία: Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου
5. Τσιντίδης, Τ., (1995): Τα ενδημικά φυτά της Κύπρου. Λευκωσία: Τράπεζα Κύπρου – Παγκύπρια Ένωση Δασολόγων.

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://threatenedconifers.rbge.org.uk/taxa/details/cedrus-brevifolia1