Τα μικροπλαστικά στις θάλασσες και η επίδρασή τους

Στους ωκεανούς του πλανήτη μας επιπλέουν πάνω από πέντε τρισεκατομμύρια κομμάτια πλαστικού, σημαντικό μέρος των οποίων είναι τα «μικροπλαστικά». Μικροπλαστικά χαρακτηρίζονται τα θραύσματα πλαστικού ή ίνες από πλαστικό, των οποίων το μέγεθος είναι μικρότερο από πέντε χιλιοστά [1,2,3]. Αν και πολύ μικρά σε μέγεθος, εντούτοις τα πλαστικά απορρίμματα σε όλες τις μορφές και μεγέθη, αποτελούν μία από τις πιο σοβαρές απειλές για τα θαλάσσια οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο [2].

Κύρια πηγή των μικροπλαστικών αποτελούν τα πλαστικά απορρίμματα που καταλήγουν στη θάλασσα μέσω των αγωγών αστικών λυμάτων, τα οποία διασπώνται μέσω των χημικών και φυσικών διεργασιών σε μικρότερα κομμάτια και σωματίδια ή ίνες [1,2]. Ακόμη μια πηγή μικροπλαστικών είναι και τα συνθετικά ενδύματα, από τα οποία απελευθερώνονται σε κάθε πλύση περίπου 1.900 μικροπλαστικές ίνες στο αποχετευτικό σύστημα και κατ’ επέκταση στο θαλάσσιο οικοσύστημα [2].

Εκτός από αυτές τις δύο αυτές πηγές, το μικροπλαστικό διοχετεύεται και άμεσα στο περιβάλλον με μια ακόμη πιο επικίνδυνη μορφή, την μορφή των πλαστικών μικροσφαιριδίων, δηλαδή μικροσκοπικών σωματιδίων σκληρού πλαστικού που χρησιμοποιούνται σε προϊόντα προσωπικής φροντίδας και είναι σχεδόν πάντα μικρότερα του 1 χιλιοστού [1,3]. Πρόκειται για πλαστικά βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. καλλυντικά, σαμπουάν, αποσμητικά), τα οποία αποτελούνται από πολυαιθυλένιο (ΡΕ), πολυπροπυλένιο (ΡΡ), τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο (ΡΕΤ), πολυμεθύλιο (PMMA) και νάιλον [2]. Μετά τη χρήση των προϊόντων αυτών, τα μικροσφαιρίδια διέρχονται κατευθείαν από τα δίκτυα αποχέτευσης, καθώς είναι  πολύ μικρά για να συγκρατηθούν από τα φίλτρα που συνήθως χρησιμοποιούνται στις μονάδες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων, και καταλήγουν σε ποταμούς και ρέματα, με τελικό προορισμό τις θάλασσες και τους ωκεανούς, όπου διατηρούνται για δεκαετίες [1,3].

Ο καθένας από εμάς ελευθερώνει καθημερινά στο περιβάλλον κατά μέσο όρο 2,4 mg μικροπλαστικών, τα οποία καταλήγουν πάντοτε τελικά καταλήγουν στη θάλασσα, είτε τα λύματα υποβάλλονται σε επεξεργασία είτε όχι, γιατί παρόλο που μεγάλος όγκος αυτών καταλήγει σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, η αποκομιδή τους δεν είναι εφικτή με τη σημερινή τεχνολογία. Πολλά τέτοια μικροπλαστικά έχουν βρεθεί σε όλους τους θαλάσσιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών εμπορικών ειδών (ψάρια, καβούρια, μύδια κ.λπ.) [2]. Η κατανάλωση τους αυτή από τους θαλάσσιους οργανισμούς, έχει ως αποτέλεσμα να τους οδηγεί σε θάνατο με ταχύτερο ρυθμό από αυτόν που αναπαράγονται, να επιβραδύνει την κίνησή τους και να αμβλύνει τις αισθήσεις τους με συνέπεια να είναι πιο ευάλωτοι στους φυσικούς θηρευτές τους [1]. Ειδικότερα, η κατάποση των μικροπλαστικών επιβραδύνει την ανάπτυξη και αλλοιώνει τη διαδικασία έκκρισης των χημικών ουσιών που προειδοποιούν τα ψάρια για την παρουσία θηρευτών, κάνοντάς τα ευκολότερη λεία για αυτούς. Τα μικροπλαστικά δεν μπαίνουν μόνο στην τροφική αλυσίδα των ψαριών, αλλά επηρεάζουν και την ίδια τους τη συμπεριφορά και αυξάνουν ακόμα περισσότερο τη θνησιμότητά τους [1].

Αν και είναι δύσκολο να γίνει ποσοτικοποίηση της έκτασης και των επιπτώσεων της συσσώρευσης μικροπλαστικών στο θαλάσσιο οικοσύστημα, αναγνωρίζεται πλέον ως ένα σοβαρό, παγκόσμιο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Είναι πλέον ευρέως παραδεκτό ότι τα μικροπλαστικά αποτελούν μια πραγματική απειλή για τα φυσικά οικοσυστήματα διότι παραμένουν στο νερό και ρυπαίνουν τις θάλασσες και τους ωκεανούς μας για χιλιάδες χρόνια [1,2]. Ο αριθμός τους στα θαλάσσια οικοσυστήματα έχει αυξηθεί με ταχείς ρυθμούς [2,3]. Οι επιστήμες ανησυχούν ότι σε βάθος χρόνου, θα συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα και θα μεταφέρονται από είδος σε είδος, με τελικό αποδέκτη τον άνθρωπο. Η «κυκλική οικονομία» αποτελεί ένα από τους καλύτερους και οικονομικότερους τρόπους μείωσης τους. Είναι επιτακτική, λοιπόν, η ανάγκη να αντιμετωπίσουμε την ρύπανση αυτή στις πηγές της και να απαιτήσουμε από τους παραγωγούς να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σταματήσουν τη χρήση τους [3].

Αν και είναι δύσκολο να γίνει ποσοτικοποίηση της έκτασης και των επιπτώσεων της συσσώρευσης μικροπλαστικών στο θαλάσσιο οικοσύστημα, αναγνωρίζεται πλέον ως ένα σοβαρό, παγκόσμιο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Είναι πλέον ευρέως παραδεκτό ότι τα μικροπλαστικά αποτελούν μια πραγματική απειλή για τα φυσικά οικοσυστήματα διότι παραμένουν στο νερό και ρυπαίνουν τις θάλασσες και τους ωκεανούς μας για χιλιάδες χρόνια [1,2]. Ο αριθμός τους στα θαλάσσια οικοσυστήματα έχει αυξηθεί με ταχείς ρυθμούς [2,3]. Οι επιστήμες ανησυχούν ότι σε βάθος χρόνου, θα συσσωρεύονται στην τροφική αλυσίδα και θα μεταφέρονται από είδος σε είδος, με τελικό αποδέκτη τον άνθρωπο. Η «κυκλική οικονομία» αποτελεί ένα από τους καλύτερους και οικονομικότερους τρόπους μείωσης τους. Είναι επιτακτική, λοιπόν, η ανάγκη να αντιμετωπίσουμε την ρύπανση αυτή στις πηγές της και να απαιτήσουμε από τους παραγωγούς να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σταματήσουν τη χρήση τους [3].

ΠΗΓΕΣ:
[1] http://www.econews.gr/2016/06/10/mikroplastika-psaria-130685/
[2] http://archipelago.gr/ti-kanoume/ergastiriaki-erevna/mikroplastika/ 
[3] https://www.beatthemicrobead.org/gr/ep-rtimi

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://goo.gl/NaOMGN