Ροδιά

Φυλλοβόλος ακανθώδης θάμνος ή μικρό δέντρο ύψους μέχρι 7m. Φύλλα ωοειδή, λογχοειδή ή επιμήκη, δερματώδη, μήκους μέχρι 7cm. Άνθη κόκκινα, μονήρη ή σε ομάδες των 2-3, διατεταγμένα στην κορυφή των βραχυκλαδιών, με δερματώδες κοκκινωπό κάτω μέρος. Καρπός διαμέτρου γύρω στα 10 cm, περικάπριο συνήθως κόκκινο ή κιτρινοκόκκινο, σπέρματα πολυάριθμα, γλυκά ή ξινά. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο και οι καρποί ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Νοέμβριο.

Καλλιεργούμενο είδος το οποίο βρίσκεται και σε ιδιωτικούς και δημόσιους κήπους. Εντοπίζεται σε όρια χωραφιών και δρόμων στις περιοχές: Αχέλεια, Προδρόμι, Λιοπέτρι, Καράκουμι, Άγιος Αμβρόσιος Κερύνειας, Καρπασία και αλλού (υψόμετρο 0-600 m). Είναι ιθαγενές φυτό του Ιράν και του Αφγανιστάν και η επίσημη ονομασία του είναι Punica granatum. Το δημοφιλές αυτό δέντρο αναφέρεται σε πάρα πολλά αρχαία κείμενα. Για τους αρχαίους Έλληνες τα ρόδια ήταν σύμβολο που συνδεόταν με τη Θεά Δήμητρα και τη γονιμότητα. Συνδέονταν επίσης με την Αθηνά και την Αφροδίτη.

Ο Αθήναιος μας δίνει το ακόλουθο απόσπασμα που αφορά την Κύπρο: «…Α. Και αυτά τα ρόδια. / Β. Τι ωραία! Α. Ναι, γιατί στην Κύπρο, λεν, η Αφροδίτη / φύτεψε αυτό το δέντρο, ένα μονάχα». Στη ροδιά αναφέρεται επίσης και ο Όμηρος τον 9ο με 8ο αι. π.Χ. στην Οδύσσεια, ένώ αναφορές έχουμε από τον Θεόφραστο αλλά και τον Διοσκουρίδη ο οποίος αναφέρει ότι το ρόδι κάνει καλό στο στομάχι. Υπολείμματα σπερμάτων και περικαρπίων ροδιάς (12ος αι. π.Χ.) βρέθηκαν στο χώρο του Hala sultan Tekke καθώς και στη Σαλαμίνα (4ος αι. π.Χ.). Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν και μικρά πήλινα ρόδια, σύμβολο της Δήμητρας και της γονιμότητας.

Οι Ρωμαίοι θεωρούσαν τους ώριμους καρπούς ως τους πιο νόστιμους στον κόσμο. Παραδοσιακά, ο καρπός χρησιμοποείτο σε πολλές εκδηλώσεις της ζωής όπως: θρησκευτικές, ποιητικές, καλλιτεχνικές και διακοσμητικές. Παράλληλα αξιοποιείται στην μαγειρική και στην ζαχαροπλαστική. Τα σπέρματα των γλυκών ροδιών χρησιμοποιούνται για διακόσμηση ή ως νοστιμικό (π.χ. στο κοτόπουλο, ρύζι, πιλάφι, σαλάτα, κόλλυβα κ.α.). Οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τα σπέρματα και τον χυμό στην οξυνόγλυκο μαγειρία, για την Παρασκευή ξιδιού και σύνθετων αρτυμάτων. Στην Ινδία τα σπέρματα της ξινής ροδιάς αφυδατώνονται και αξιοποιούνται ως άρτυμα στη μαγειρική για να δώσουν ξινή γεύση (π.χ. στο κάρυ). Στον Άγιο Αμβρόσιο Κερύνειας, επειδή συνήθως υπήρχε έλλειψη λεμονιών τους καλοκαιρινούς μήνες, αντικαθιστούσαν το χυμό του λεμονιού με τα ξινά ρόδια (το ίδιο γίνεται και σε κάποια μέρη της Ελλάδας).

Στην Κύπρο τα περικάρπια (ροβόφυλλα) τα οποία δίνουν μαύρη βαφή χρησιμοποιούνταν από τους Κύπριους βαφείς γνωστούς ως μπογιατζήδες, οι οποίοι τα αγόραζαν και έφτιαχναν μαύρη ανεξίτηλη βαφή για να βάφουν τις βράκες και τα μαντήλια. Επίσης οι γυναίκες κάποτε έβαφαν τα μαλλιά τους. Τέλος στο Μαρόκο ο φλοιός του φυτού χρησιμοποιείται στην βυρσοδεψία.

Όλο και περισσότερο, κάθε απόφαση μας, ατομική ή μέσα στην οικογένεια μας, στην εργασία ή στο σχολείο μας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Το ρόδι αποτελεί ένα κομμάτι της παράδοσης όχι μόνο για την Κύπρο αλλά για όλο τον κόσμο αφού όπως αναφέρθηκε πιο πάνω χρησιμοποιήθηκε ευρέως από πάρα πολλούς λαούς στην αρχαιότητα. Οι χρήσεις του, αμέτρητες. Στο χέρι μας είναι το προστατεύσουμε ώστε να μπορούν να το απολαύσουν και αυτοί που θα κατοικήσουν στον πλανήτη και μετά από μας. Μπορούμε; 

ΠΗΓΕΣ:

[1] Βιβλίο: Αρωματικά και Αρτυματικά Φυτά στην Κύπρο – Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
[2] Βιβλίο: Στην Άκρη του δρόμου

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://cs.wikipedia.org/wiki/Marhan%C3%ADk#/media/File:Melagrane_(Punica_granatum).jpg