Το είδος του Οκτωβρίου 2019

Όνομα: Άρον το Σιντενίσειο
Επιστημονικό όνομα: Arum sintenisii
Οικογένεια: Αροειδών (araceae)

Περιγραφή
Το φυτό αυτό είναι πολυετής, όρθια, κονδυλώδης πόα (γεώφυτο), με ύψος που φτάνει μέχρι και τα 65 εκατοστά. Έχει ευχάριστο άρωμα και μεγάλα φύλλα σαϊτοειδή, με μέγεθος 8,5-25 x 5,5-27 εκατοστά, τα οποία αναπτύσσονται απευθείας από τον υπόγειο κόνδυλο πριν από την ανθοφορία, προς το τέλος του φθινοπώρου.  Ο μίσχος είναι σαρκώδης, πλατύτερος στη βάση, γυμνός, πράσινος προς την κορυφή, πρασινωπός ή πορφυρός προς τη βάση και είναι μακρύτερος από το μήκος του ελάσματος. Το στέλεχος ταξιανθίας είναι 15-35 εκατοστά, ισόμηκες ή αρκετά κοντύτερο από αυτό του μίσχου των φύλλων. Το άνθος του είναι σε σπάθη, η οποία είναι μεταφορφωμένο βράκτιο, μήκους 13-30 εκατοστά και περικλείει εν μέρει τον σπάδικα, μοιάζει με ένα κυλινδρικό όρθιο σωλήνα μήκους 2,5-5,5 εκατοστά που είναι ανοικτός στο άνω μέρος, επιτρέποντας έτσι στο άνω μέρος του σπάδικα να βγει έξω από τον σωλήνα. Το χείλος είναι ωοειδές-λογχοειδές, οξυκόρυφο με μήκος 12-24.5 εκατοστά. Είναι εξωτερικά γυαλιστερό πρασινωπό με πορφυρή-καστανή χροιά και εσωτερικά έντονα πορφυρό. Εσωτερικά υπάρχει ο  πορφυρόχρωμος σπάδιξ (άνθος) που είναι όρθιος, έχει 5.5-16 εκατοστά, αποτελεί το 1/3-1/2 του μήκους της σπάθης και έχει απόδισκο το πάνω τμήμα (3). Τα άνθη, τα οποία είναι αρωματικά, βρίσκονται στο ίδιο ύψος ή πιο ψηλά από το επίπεδο των φύλλων (1,2,3). Τα αρσενικά και θηλυκά όργανα βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις αλλά πάνω στο ίδιο άνθος.  Υπάρχουν επίσης και άγονα αρσενικά και θηλυκά όργανα.  Τα αρσενικά όργανα βρίσκονται στην κορυφή του σπάδικα, ενώ τα θηλυκά στη βάση του.  Ο καρπός είναι μικρή σαρκώδης ρόγα. 

Ενδιαίτημα
Γενικά, απαντάται σε υγρές θέσεις σε καλλιεργημένα εδάφη και σε ακαλλιέργητους ελαιώνες, σε υψόμετρο 250-600m. Η φύτρωση είναι επίγεια.  Η άνθιση ξεκινά από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο και η καρποφορία το Μάιο με Ιούνιο (1,2,3).

Ενδημισμός
Αποτελεί ενδημικό φυτό της Κύπρου. Συμπεριλαμβάνεται στο «Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου» και ο χαρακτηρισμός του ως «εύτρωτο» καθιστά επιτακτική την ανάγκη προστασίας του, καθώς διατρέχει πολύ υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης.
Αποτελεί ενδημικό είδος της Κύπρου με δύο γνωστές θέσεις: η μία στην Κυθρέα όπου εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1880 και αναγνωρίστηκε ως A.orientale και η δεύτερη στην Ανδρολύκου της επαρχίας Πάφου. Στο χωριό Ανδρολίκου εντοπίστηκε το 1998 ένας υποπληθυσμός από 880 φυτά, που έχουν όλα τα χαρακτηριστικά της ομάδας του A.orientale αλλά διαφέρουν στο μήκος του στελέχους της ταξιανθίας που είναι σαφώς μικρότερο από το μήκος του μίσχου των φύλλων. Μετά από επικοινωνία με τον Boyce το 2006, επιβεβαιώθηκε ότι ο υποπληθυσμός της Ανδρολίκου είναι το A.sintenisii, παρόλο που το στέλεχος της ταξιανθίας είναι κοντύτερο από τον μίσχο των φύλλων, στοιχείο που αποτελεί νέο δεδομένο για το είδος. Τα τελευταία χρόνια ο υποπληθυσμός στην Ανδρολύκου δεν επανεντοπίστηκε και είναι πιθανόν να έχει εξαφανιστεί, λόγω καταστροφής του ενδιαιτήματος του φυτού (1,3).

Απειλές
Ο υποπληθυσμός στην Ανδρολίκου  (880 φυτά) απειλείται από υπερβόσκηση και ανάπτυξη της γης για οικιστικούς σκοπούς. Η δεύτερη απειλή φαίνεται ότι οδήγησε στην εξαφάνιση του φυτού από τη μοναδική γνωστή θέση στο ελεύθερο τμήμα της Κύπρου (1,3).

Προστασία
Προτείνονται μερικά μέτρα προστασίας, όπως η εγκατάσταση ενός μικρού αριθμού φυτών στον Βοτανικό Κήπο του Ακάμα, η μελέτη της κατάστασης του υποπληθυσμού στην Κυθρέα, η έρευνα στην περιοχή Καλογραίας, από όπου συλλέχθηκε το 1880. Επίσης, έγινε έρευνα στα Βρέτσια και στα χωριά της Λαόνας, όπου πιστεύεται ότι είναι πιθανόν να εντοπιστούν νέοι υποπληθυσμοί (1).

ΠΗΓΕΣ:
[1] ΑΓΡΟΤΗΣ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Τεύχος 469, Έτος 72 Ιούλιος-Δεκέμβριος 2016
[2] https://savvastryfonosplants.com/arum-sintenisii/
[3] Τσιντίδης Τ., Χριστοδούλου Χ.Σ., Δεληπέτρου Π., Γεωργίου Κ., 2007: Το Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου. Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου, Λευκωσία 2007

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
@ Juniper Level Botanic Gdn, NC