Η τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική κλείνει

Ο εντοπισμός της τεράστιας τρύπας στο στρώμα του όζοντος στη στρατόσφαιρα πάνω από την Ανταρκτική το 1980 είχε προκαλέσει τεράστια παγκόσμια ανησυχία [1]. Σήμερα, με βάση έγκυρα επιστημονικά στοιχεία, το στρώμα αυτό άρχισε πλέον να πυκνώνει και η τρύπα αυτή να θεωρείται παρελθόν [1,2,4]. Συγκεκριμένα, με βάση μετρήσεις τον Σεπτέμβριο του 2015, η τρύπα συρρικνώθηκε κατά τέσσερα εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα σε σχέση με το 2000, καλύπτοντας επιφάνεια αντίστοιχη με την έκταση της Ινδίας [1,2,3]. Πέρα όμως από το μέγεθος, μειώθηκε και το βάθος της [3]. Τα ευρήματα αυτά στηρίζονται σε δεδομένα που συλλέχθηκαν από μετεωρολογικά μπαλόνια, δορυφόρους και μαθηματικά μοντέλα κατά την περίοδο 2000-2015 [1,3].

Γενικότερα, το στρώμα του όζοντος είναι υψίστης σημασίας λόγω της προστασίας που παρέχει στον πλανήτη από την βλαβερή για το περιβάλλον και την υγεία υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία [1]. Αποτελεί μια ασπίδα που απορροφά μεγάλο μέρος της επικίνδυνης υπεριώδους Β (UV-B) ακτινοβολίας από τον ήλιο πριν φθάσει στην Γη [2,4]. Όταν το στρώμα αυτό δεν είναι πυκνό, η ακτινοβολία αυτή φθάνει χωρίς «φιλτράρισμα» στη Γη, προκαλώντας πολλά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία, μεταξύ άλλων και καρκίνο του δέρματος [3,4].

Τα αίτια της καταστροφής του στρώματος του όζοντος και της δημιουργίας του μεγάλου μεγέθους της τρύπας του όζοντος αποτελούν οι χημικές ουσίες χλωροφθοράνθρακες (CFC), οι οποίες χρησιμοποιούνταν ευρέως σε σπρέι και ψυκτικά υγρά για ψυγεία και κλιματιστικά [1,2]. Όσον αφορά την λέπτυνση του στρώματος του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική, αυτό οφείλεται στο δριμύ ψύχος και τις μεγάλες ποσότητες φωτεινής ακτινοβολίας, παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία των Πολικών Στρατοσφαιρικών Νεφών, όπου ευνοούνται οι χημικές συνθήκες που καταστρέφουν το όζον [1].

Η μερική αποκατάσταση αποδίδεται στη σταδιακή κατάργηση της χρήσης των καταστροφικών και επιβλαβών προαναφερθέντων χημικών ουσιών πριν από περίπου 30 χρόνια [1,2,3]. Η κυρίαρχη επιστημονική άποψη για την παρατηρούμενη αυτή ανάκαμψη της στιβάδας του όζοντος αποτελεί καρπό της παγκόσμιας Συνθήκης του Μόντρεαλ το 1987, με την οποία όλες οι χώρες-μέλη του ΟΗΕ υπέγραψαν και δεσμεύτηκαν να σταματήσουν το πρόβλημα μέσω του σταδιακού τερματισμού και της κατάργησης της χρήσης των χλωροφθορανθράκων και άλλων χημικών ουσιών που βλάπτουν το όζον [2].  Σήμερα βάση του πρωτοκόλλου αυτού έχει περιοριστεί η παραγωγή περίπου του 95% των επικίνδυνων προϊόντων για το όζον και το έχουν υπογράψει 191 χώρες [4], γι’ αυτό και θεωρείται ευρέως ένας θρίαμβος μιας διεθνούς συνεργασίας [3]. Όμως υπάρχουν και ορισμένοι ειδικοί οι οποίοι δεν αποδέχονται την εξήγηση αυτή και δηλώνουν ότι οι αιτίες της συρρίκνωσης της στιβάδας του όζοντος δεν είναι σαφείς [1].

Οι αισιόδοξες προβλέψεις αναφέρουν ότι αν η αποκατάσταση αυτή της τρύπας του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, η τρύπα θα κλείσει στα μέσα του τρέχοντος αιώνα, περίπου το 2050 [1,2]. Συνεπώς, η περιβαλλοντική απειλή της τρύπας του όζοντος δεν πρέπει πλέον να μας ανησυχεί όπως τις προηγούμενες δεκαετίες. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι τα θετικά αυτά αποτελέσματα μας δείχνουν ότι οι συλλογικές προσπάθειες μπορούν να επιφέρουν μεγάλους καρπούς και να επιλύσουν βαρυσήμαντα περιβαλλοντικά προγράμματα. Ας συνεχίσουμε, λοιπόν, με την ίδια στρατηγική και για τον τερματισμό των μεγάλων κλιματικών αλλαγών!

ΠΗΓΕΣ:
[1] http://www.econews.gr/2016/07/01/trypa-ozontos-antarktiki-131124/
[2] http://www.sciencealert.com/the-ozone-hole-is-finally-closing-up
[3] http://news.nationalgeographic.com/2016/06/antarctic-ozone-hole-healing-fingerprints/
[4] http://www.ethnos.gr/arxiki_selida/arthro/kleinei_h_trypa_tou_ozontos_athoos_ksana_o_ilios-23740953/

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26515&subid=2&pubid=113840935