Παλλούρα / κονναρκά

«Μα νομίζεις τρώω κόνναρα»; Μια παροιμιώδης φράση βγαλμένη από την κυπριακή παράδοση που χρησιμοποιείται από τον ομιλητή όταν θέλει να υποδείξει πως δεν ξεγελιέται εύκολα από τα λεγόμενα του συνομιλητή του. Τι πραγματικά όμως είναι τα κόνναρα και ποια η προέλευση τους;

Τα κόνναρα αποτελούν του καρπούς του φυτού με την λατινική ονομασία Ziziphus lotus που στην κυπριακή διάλεκτο είναι γνωστό ως κονναρκά ή παλλούρα. Πρόκειται για κοινό φυλλοβόλο θάμνο ύψους ~ 2m, ο οποίος συναντάται σε άγονα χωράφια και κατά μήκος του δρόμου. Είναι χαρακτηριστικός θάμνος της περιοχής της Μεσαορίας ενώ συναντάται και σε άλλες περιοχές που βρίσκονται σε υψόμετρο μέχρι και τα 500m [2,3]. Ο βλαστός του φυτού είναι ξυλώδης και λευκός ενώ τα φύλλα του είναι λεία, μικρού μεγέθους και χρώματος ανοικτού πράσινου. Η εμφάνιση των κιτρινωπών ανθών παρατηρείται κυρίως τους μήνες Μάιο – Ιούνιο ενώ οι καρποί εμφανίζονται σταδιακά από τον Αύγουστο μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Παρόλο που οι σφαιρικοί καρποί κοκκινοκάστανου χρώματος θεωρούνταν ευτελής τροφή, εντούτοις είναι εδώδιμοι και παρουσιάζουν μια ιδιαίτερα γλυκιά γεύση και σε διάφορες περιοχές της Κύπρου ακόμη και σήμερα ο καρπός φυλάσσεται και καταναλώνεται τους χειμερινούς μήνες [2,3].   

Το φυτό αυτό φαίνεται να κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην ελληνική μυθολογία αφού εικάζεται πως αυτό ήταν το φυτό με τους μαγικούς καρπούς το οποίο προσέφεραν οι Λωτοφάγοι στον Οδυσσέα και τους συντρόφους του προκαλώντας τους απώλεια μνήμης [2]. Επιπρόσθετα, το φυτό αυτό παρουσιάζεται και στην θρησκευτική παράδοση και φαίνεται να είναι ιδιαίτερης σημασίας για τους κατοίκους του κατεχόμενου χωριού της Τύμπου. Στα βορειοανατολικά του χωριού εντοπίζεται το ξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας και δίπλα από αυτό μια τεράστια «παλλούρα» αφού σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Μαρίνα είχε παρουσιαστεί στον ύπνο του ιερέα και αρκετών Τυμπιωτών ζητώντας το χτίσιμο εκκλησίας στο χώρο της παλλούρας. Οι κάτοικοι της περιοχής ξεκίνησαν το κτίσιμο της εκκλησίας ξεριζώνοντας την παλλούρα όμως ένα τεράστιο μαύρο φίδι που πιστευόταν ότι ήταν η Αγία Μαρίνα τους καταδίωκε αποτρέποντας τους από το να ξεριζώσουν το φυτό. Έτσι, η εκκλησία χτίζεται δίπλα από το φυτό και η παλλούρα θεωρείται ιερός χώρος και γι αυτό ένα καντήλι υπήρχε μόνιμα αναμμένο κοντά στο φυτό στη χάρη της Αγίας και όταν υπήρχαν αρρώστιες στο χωριό η παλλούρα «νηματωνόταν», δηλαδή περιτριγυριζόταν με άσπρο νήμα, πιστεύοντας ότι αυτό έδιωχνε το κακό [3].

Παρόλο που το φυτό θεωρείται ιδιαίτερα κοινό τόσο στην Κύπρο όσο και άλλες παραμεσόγειες περιοχές, εντούτοις η συνεχής και αυξανόμενη επέκταση των οικιστικών περιοχών, η εντατική και ανεξέλεγκτη βόσκηση, η ρύπανση του εδάφους και γενικά η υποβάθμιση των φυσικών οικοσυστημάτων θα μπορούσαν να αποτελέσουν μακροπρόθεσμα απειλές για την εξάπλωση και διασπορά του φυτού προκαλώντας μείωση της βιοποικιλότητας. Ας προσπαθήσουμε να προστατεύσουμε αυτό το ιστορικό φυτό για να διατηρήσουμε την φυσική μας κληρονομιά ατόφια για τις επόμενες γενεές. Μπορούμε;

ΠΗΓΕΣ:

[1] Τσιντίδης Τ., Χατζηκυριάκου Γ., Χριστοδούλου Χ., 2002: Δέντρα και θάμνοι στην Κύπρο. Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη – Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου
[2] http://www.natureofcyprus.org/plants-cyprus-greek.html
[3]
http://webcache.googleusercontent.com/search?
q=cache:jB7FoYfIDssJ:www.tymbou.com/%3Fpage_id%3D14+&cd=14&hl=el&ct=clnk&gl=cy

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Ziziphus_lotus.jpg