Χελιδόνι

Το χαρακτηριστικό τιτίβισμα των χελιδονιών και τα χορευτικά τους φτερουγίσματα αποτελούν τον προάγγελο της Άνοιξης και της ανθοφορίας στο τόπο μας. Το νησί μας έχει αναδείξει ένα πλούτο τραγουδιών, ποιημάτων και παραμυθιών που σχετίζονται  με τα χελιδόνια. Εντούτοις, οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχει μόνο ένα είδος χελιδονιού. Όμως, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν αρκετά διαφορετικά είδη με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους [4].

Το πιο γνωστό είδος χελιδονιού που συναντάται στην Κύπρο είναι το Σταυλοχελίδονο που φέρει το επιστημολογικό όνομα στα Λατινικά Hirundo rustica. Το χελιδόνι αυτό επισκέπτεται την Κύπρο σε πάρα πολύ μεγάλους αριθμούς κυρίως την Άνοιξη. Προσαρμόζεται εύκολα στις περιοχές που επισκέπτεται, καθώς ζει σε χωριά και πόλεις και είναι πολύ εξοικειωμένο με τον άνθρωπο. Αναφέρεται σε αποδημητικό πτηνό που ανήκει στην τάξη των στρουθιόμορφων. Μεταναστεύει κατά δεκάδες εκατοντάδες σε σμήνη από το Μάρτιο προκειμένου να αναπαραχθεί και στις αρχές του φθινοπώρου μεταναστεύει προς τα θερμά κλίματα της Αφρικής [1,3,4].

Το μαυρόασπρο φτέρωμά του και η μακριά ψαλιδωτή ουρά του είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του Σταυλοχελίδονου. Επίσης, ο κοκκινωπός λαιμός του είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα του που ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα είδη της οικογενείας του. Ακόμα, ένα πολύ εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της εμφάνισής του είναι ότι στο πάνω μέρος του φτερώματος του ξεχωρίσει ένα μεταλλικό σκούρο μπλε χρώμα, ενώ το υπόλοιπο κάτω μέρος του φτερώματός του είναι λευκό. Το μέγεθος του σώματός του κυμαίνεται από 19 – 21 εκατοστά. Αναπαράγεται δύο φορές το χρόνο την περίοδο Απριλίου – Αυγούστου και κατά την αναπαραγωγική περίοδο γεννά συνήθως 4-6 αυγά που επωάζονται για περίπου 16 μέρες από το θηλυκό χελιδόνι. Το κάλεσμα του θηλυκού χελιδονιού από το αρσενικό γίνεται με κυκλικές εναέριες κινήσεις και τραγούδια. Η φωλιά του κατασκευάζεται σε σχήμα ενός ανοιχτού κυπέλλου  με λάσπη, άχυρο και πούπουλα. Οι κυριότερες κρυψώνες του είναι συνήθως οι βεράντες και οι εξωτερικές αποθήκες σπιτιών [1,5].

Η κυριότερη τροφή του είναι αποκλειστικά και μόνο μικροσκοπικά έντομα, τα οποία εγκλωβίζει με το ράμφος του κατά τη διάρκεια της πτήσης του μιας και είναι εναερόβια πτηνά. Λόγω του ότι τρέφεται μόνο με έντομα όπως κουνούπια και μύγες θεωρείται ένα από τα πιο ωφέλιμα πουλιά του νησιού, τα οποία διανύουν τεράστιες αποστάσεις για να φτάσουν στο τόπο μας [4,5].

Το μεγάλο ταξίδι των χελιδονιών διαρκεί αρκετές εβδομάδες και φτάνει μέχρι και τα 20.000 χλμ. Το μεταναστευτικό τους ταξίδι χαρακτηρίζεται μέσα από πολλές όμορφες φυσικές εικόνες που συναντούν τα χελιδόνια. Παρόλ’ αυτά όμως συναντούν και αρκετές δυσκολίες κατά τη διαδρομή αυτή: έρχονται αντιμέτωπα με αρπακτικά πουλιά, καταιγίδες, δυνατούς ανέμους, διασχίζουν τεράστιες ερήμους και θάλασσες για να φτάσουν μέχρι και τη Μεσόγειο. Επίσης, ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στο μεταναστευτικό τους ταξίδι είναι ότι πολλά μέρη στα οποία θα μπορούσαν να ξεκουραστούν και να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους για να συνεχίσουν έχουν καταστραφεί ή ρυπανθεί, έτσι ώστε θεωρούνται ακατάλληλα και μη βιώσιμα για τα χελιδόνια [3].

Γενικότερα τα χελιδόνια είναι ιδιαίτερα ευκίνητα και εντυπωσιάζουν με τα μοναδικά ακροβατικά τους πετάγματα. Η ευκινησία που χαρακτηρίζει την κινήσεις τους στον αέρα είναι πολύ μεγαλύτερη από το πόσο γρήγορα κάνουν τις κινήσεις τους. Έτσι, λόγω της πολύ μεγάλης ευελιξίας που διαθέτουν είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς από μακριά τα όμορφα χρώματα που συνδυάζονται στο μικροσκοπικό του σώμα.

Το Σταυλοχελίδονο είναι σύνηθες πουλί στο νησί μας, αλλά ο πληθυσμός του εμφανίζεται σε μικρότερους αριθμούς. Έτσι, το συγκεκριμένο είδος χελιδονιού συμπεριλαμβάνεται στο κόκκινο βιβλίο για προστασία των απειλούμενων ειδών και ειδικότερα στα είδη του Παραρτήματος ΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής άγριας ζωής και των φυσικών βιοτόπων [2].

Είναι επιβαλλόμενη η ανάγκη να προστατεύουμε τα είδη της πτηνοπανίδας του τόπου μας. Τα χελιδόνια διανύουν τεράστιες αποστάσεις για να φτάσουν μέχρι και το νησί μας, άρα είναι χρέος όλων να τα προστατεύουμε και να προσέχουμε τους ανοικτούς χώρους που επισκεπτόμαστε και αποτελεί χώρο διαβίωσης των χελιδονιών. Ας ενημερώσουμε οικογένεια και φίλους για τη σημαντικότητα της προστασίας τους. Ας σκεφτούμε ότι οι χελιδονοοικογένειες έχουν να προσφέρουν πολλά στο τόπο μας. Ας αναλογιστούμε τι θα γινόταν αν τα χελιδόνια δεν τραγουδούσαν πια στο τόπο μας. Μπορούμε; 

ΠΗΓΕΣ:

[1] Πουλιά της Κύπρου, του Λουκά Χριστοφόρου, AFIAP, 1998 (Βιβλίο)
[2] http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?aID=1113
[3] http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B9
[4] http://www.poulia.info/2012/01/hirundo-rustica.html
[5] http://www.katakali.net/drupal/poylia/xelidoni
[6] http://www.springalive.net/el-cy/springalive/swallow

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hirundo_rustica_14116.JPG