Home / Ραδιοφωνική Εκπομπή - Περιβάλλον για Όλους / Η κουναπιά – Ζίζιφος η άκανθα του Χριστού

Η κουναπιά – Ζίζιφος η άκανθα του Χριστού

178. kounnapiaΓνωρίζατε ότι η πλατεία της κουνναπιάς που βρίσκεται στην παλιά πόλη της Λεμεσού αποτελούσε την ταυτότητα και το σημείο αναφοράς της πόλης στα παλιά χρόνια; Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούσαν την κουνναπιά ως σημείο προσανατολισμού στη παλιά πλατεία του κάστρου στη Λεμεσό. Χαρακτηριστικά, όλοι οι συγχωριανοί συναντιόνταν καθημερινά κάτω από τον ίσκιο της, για να πιουν τον κυπριακό τους καφέ από το καφενείο που βρισκόταν δυτικά της πλατείας και έφερε το όνομα «το καφενείο της κουνναπιάς». Με λίγη φαντασία μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο διαφορετική ήταν η πλατεία πριν δεκάδες χρόνια, όπου στο κέντρο υπήρχε μόνο αυτό το εντυπωσιακό, καταπράσινο δέντρο και γύρω-γύρω διάσπαρτα μικρά γραφικά καφενεία, παραδοσιακά εστιατόρια και μικρομάγαζα [1,3].

Η κουνναπιά από το 1800 έχει φυτευτεί στην ανατολική πλευρά του μεσαιωνικού κάστρου και το δέντρο αυτό πλαισίωναν το «καφενείο της κουνναπιάς» και το «χάνι της κουνναπιάς», που ήταν χώρος διανυκτέρευσης για τους παραγωγούς που ερχόντουσαν από άλλες περιοχές, για να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Η όψη της πολυσύχναστης αυτής πλατείας αλλάζει ριζικά το 1934, όπου η κουνναπιά είχε κοπεί για να αντικατασταθεί από τη σημερινή Β’ Δημοτική Αγορά. Παρολ’ αυτά, λόγω του ότι η πλατεία της κουνναπιάς ήταν πολύ γνωστό σημείο της περιοχής έχει κρατήσει την επωνυμία της με το χαρακτηριστικό αυτό όνομα για αρκετά χρόνια μετά [1,5].

Η κουνναπιά στα λατινικά φέρει το επιστημολογικό όνομα Ziziphus spina-christi ή αλλιώς ονομάζεται Ζίζιφος η άκανθα του Χριστού. Το όνομα αυτό προέρχεται από την πεποίθηση στα παλιά χρόνια ότι η άκανθα που είχε στο κεφάλι του ο Χριστός ήταν φτιαγμένη από τα παράφυλλα του συγκεκριμένου δέντρου που είναι ακανθώδη [2,4,6].

 Στην Κύπρο, η κουνναπιά είναι σπάνιο επιγενές είδος φυτού, δηλαδή φυτό που έχει εισαχθεί από τους ανθρώπους και κατά συνέπεια εγκλιματιστεί σε συγκεκριμένη περιοχή με αποτέλεσμα να επιβιώσει κατά την πάροδο πολλών χρόνων.

Η κουνναπιά ανθίζει από το Μάιο μέχρι και τον Αύγουστο. Το δέντρο αυτό συναντάται σε φυτείες στις πεδιάδες, όπως για παράδειγμα στη Μονή του Αποστόλου Βαρνάβα στη Λεμεσό και σε άλλες περιοχές με υψόμετρο μέχρι και τα 200m και αναπτύσσεται σε βαθιά και στεγνά εδάφη. Είναι αειθαλές δέντρο με φλοιό ασπριδερό ή που φέρει ανοικτό καφέ χρώμα. Το δέντρο αυτό έχει χαρακτηριστικά πλούσιο φύλλωμα με το πλάτεμα του να φτάνει στα 4m σε στρογγυλό σχήμα και το ύψος του φτάνει περίπου στα 14m. Τα φύλλα της κουνναπιάς είναι απλά κατ’ εναλλαγή, ελαφρώς τριχωτά στην κάτω επιφάνεια, ενώ η πάνω επιφάνεια τους είναι λεία. Τα άνθη της φέρουν πέταλα που φέρουν ένα έντονο κιτρινωπό χρώμα. Επίσης, ο καρπός της φέρει σφαιρικό σχήμα και έχει χρώμα κιτρινωπό ως καστανοκόκκινο. Η γεύση του καρπού της έχει υπόγλυκη ή υπόξινη αίσθηση και ωριμάζει από το Σεπτέμβριο μέχρι και το Δεκέμβριο. Την παλιά εποχή, ο καρπός της κουνναπιάς χρησιμοποιείτο σε γιατροσόφια, αφού είχε θεραπευτικές ιδιότητες σε άτομα που ταλαιπωρούνται από έντονο βήχα [4,6].

Η αντικατάσταση του ιδιαίτερου αυτού δέντρου αφυπνίζει την αναγκαιότητα για περιβαλλοντική και οικολογική συνείδηση προστασίας της χλωρίδας του τόπου μας. Ενώ στα παλαιότερα χρόνια όλοι εκτιμούσαν την αξία του και την χρησιμότητά του, η αλλαγή ήταν ραγδαία με την αποκοπή του για αντικατάστασή του με κτηριακές εγκαταστάσεις για σκοπούς πώλησης και αγοράς γεωργικών προϊόντων. Παρόλο που η σημερινή πλατεία του κάστρου δε θυμίζει την αρχαιότερη πλατεία της κουνναπιάς, ωστόσο η ανάμνηση των παλαιοτέρων αντηχεί ακόμα στη συγκεκριμένη περιοχή.

Επομένως, είναι επιβαλλόμενη η ανάγκη για καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης με σκοπό τη διατήρηση σπάνιων δέντρων στο τόπο μας. Ας αναλογιστούμε πως θα ήταν η σημερινή πλατεία αν ακόμα υπήρχε το θεώρατο αυτό δέντρο να μας χαρίζει τον ίσκιο του και να ομορφαίνει την περιοχή. Είναι στο χέρι μας να φροντίζουμε τη χλωρίδα του τόπου μας. Είναι στο χέρι μας να τη διατηρήσουμε κατά την πάροδο των χρόνων για τις επόμενες γενιές. Είναι στο χέρι μας να αποτρέψουμε την καταστροφή του φυσικού μας πλούτου. Μπορούμε; 

ΠΗΓΕΣ:

[1] http://www.foni-lemesos.com/topika/afieroma/3993-sykaminia-kai-plateia-koynnapias.html
[2] Τσιντίδης, Τ., Χατζηκυριάκου, Γ & Χριστοδούλου, Χ. (2002) Δέντρα και Θάμνοι στην Κύπρο. Λευκωσία: Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη – Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου
[3] http://content.yudu.com/Library/A1vqtn/FONILEMESOS57/resources/content/6.swf
[4] http://www.ethnobiomed.com/content/1/1/8
[5] http://limassolinhistory.blogspot.com/2014/09/blog-post_88.html
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Ziziphus_spina-christi

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://commons.wikimedia.org/wiki/Ziziphus_spina-christi#mediaviewer/File:Ziziphus_spina-Christi.jpg

Διαβάστε επίσης

Αγιόκλημα (Lonicera etrusca)

Στο μικρό περιβόλι δέκα δρασκελιές Μπορείς να ιδείς το φως του ήλιου να πέφτει σε ...