Φωτορύπανση

Το τεχνητό φως αποτελεί αναμφίβολα μια από τις πιο χρήσιμες ανακαλύψεις του ανθρώπινου πολιτισμού επιτρέποντας την επέκταση των εργασιών κατά την διάρκεια της νύχτας σε περιοχές όπου το φως είναι ανεπαρκές. Η λανθασμένη και παρατεταμένη χρήση όμως του τεχνητού φωτός μπορεί να προκαλέσει φαινόμενα φωτορύπανσης. Ως τέτοια χαρακτηρίζονται  τα φαινόμενα τα οποία οφείλονται στην αντανάκλαση του τεχνητού φωτός λόγω των διαφόρων μικροσωματιδίων που εντοπίζονται στην ατμόσφαιρα. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η φωτορύπανση διακρίνεται σε δυο μορφές, αυτή που αφορά το φως που εισβάλει σε τοπίο που φυσικά θα παρουσίαζε χαμηλή φωτεινότητα και αυτή που προκαλείται λόγω έντονης φωταψίας εσωτερικών χώρων με αποτέλεσμα την έντονη οπτική όχληση [1].  Ποιες όμως είναι οι περεταίρω αρνητικές επιπτώσεις από την φωτορύπανση;

Αρχικά αναφέρεται ότι η έντονη διάχυση του τεχνητού φωτός στον βραδινό ουρανό μειώνει την αισθητική αξία του νυκτερινού τοπίου. Αυτό γιατί το έντονο φως παρεμποδίζει την παρακολούθηση με γυμνό μάτι ουράνιων σωμάτων, αστέρων  και νεφελωμάτων αφού η οπτική αντίληψη τους βασίζεται καθαρά στην αμυδρή λάμψη τους έναντι στο σκοτεινό φόντο του ουρανού [2].

 Σημαντικότερη όμως χαρακτηρίζεται η αρνητική επίδραση της έντονης φωταψίας στην νυχτόβια άγρια ζωή, με έντονες απειλές για την φυσιολογία και την επιβίωση φυτών και ζώων. Πρωτίστως, έχει παρατηρηθεί ότι τα νυχτόβια είδη πανίδας αποπροσανατολίζονται λόγω της έντονης λάμψης με αποτέλεσμα να κινούνται σε περιοχές εκτός της φυσικής μετακίνησης τους. Έτσι, εμφανίζονται πιο ευάλωτα σε θηρευτές με άμεσο αποτέλεσμα την ανισορροπία στην σχέση  θηράματος – θηρευτή και κατ’ επέκταση στην συνολική διαταραχή των τροφικών πλεγμάτων [2,3]. Τέτοια φαινόμενα παρατηρούνται κυρίως σε είδη εντόμων και μεταναστευτικά πουλιά, με αποτέλεσμα να γίνεται εμφανής ο κίνδυνος μείωσης των ειδών οδηγώντας σε  υποβάθμιση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Επιπρόσθετα, η εμφάνιση φυσιολογικών φαινομένων του κύκλου ζωής διαφόρων ειδών όπως π.χ. η άνθηση των φυτών, «ενορχηστρώνεται» από τα φυσικά πρότυπα εναλλαγής φωτός και σκότους με αποτέλεσμα η διαφοροποίηση των προτύπων αυτών να επηρεάζει σημαντικά την οικολογική δυναμική. Ενδεικτικά αναφέρεται πως η διαφοροποίηση στα πρότυπα κατανομής του νυχτερινού φωτός μπορεί να επηρεάζει σημαντικά την άνθιση των φυτών με αποτέλεσμα να παρατηρείται ετεροχρονισμός μεταξύ της άνθισης και του κύκλου ζωής των εντόμων που επικονιάζουν τα φυτά αυτά.

Έτσι, αποτρέπεται ο πολλαπλασιασμός των φυτών αυτών δημιουργώντας μια τεράστια απειλή για την ύπαρξη τους. Επιπλέον, το αυξημένο νυχτερινό φως σε παραλίμνιες περιοχές αποτρέπει τους ζωοπλαγκτονικούς οργανισμοί όπως η Δάφνια από το να καταναλώνουν τα επιφανειακά άλγη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να  αυξάνεται υπέρμετρα ο πληθυσμός των άλγεων γεγονός που οδηγεί σε θάνατο των υδρόβιων φυτών και εν τέλει υποβάθμιση της ποιότητας του νερού [2,3].  Παρόμοια προβλήματα λόγω φωτορύπανσης παρουσιάζονται και σε ανώτερους οργανισμούς όπως για παράδειγμα οι εκκολαπτόμενες θαλάσσιες χελώνες οι οποίες προσανατολίζονται προς την θάλασσα απομακρυνόμενες από τις σκοτεινές φιγούρες των θινών και της βλάστησης, συμπεριφορά η οποία διαφοροποιείται στην παρουσία έντονου φωτός [4].

Είναι στο χέρι όλων μας να προστατεύσουμε όλους τους οργανισμούς του πλανήτη μας από τις ανθρωπογενής ενέργειες οι οποίες απειλούν την ύπαρξη τους. Ας κατεβάσουμε τον διακόπτη κατά τις βραδινές ώρες όταν το φως δεν είναι απαραίτητο. Ας περιορίσουμε την χρήση διαφημιστικών πινακίδων με έντονο φωτισμό και ας χαμηλώσουμε την ένταση των εκτυφλωτικών προβολέων. Μπορούμε;  

ΠΗΓΕΣ:

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Light_pollution
[2] Karagkiozides S. P., 2007: Photopollution. Impacts and side effects on the ecosystems as well on the economy.
[3] Perry, G.; Buchanan, B. W.; Fisher, R. N.; Salmon, M.; Wise, S. E. (2008). “Effects of artificial night lighting on amphibians and reptiles in urban environments.”. In Bartholomew, J. C.; Mitchell, R. E. J.; Brown, B. Urban
[4] M. Salmon (2003). “Artificial night lighting and sea turtles”. Biologist 50: 163–168

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:

http://en.wikipedia.org/wiki/Light_pollution#mediaviewer/File:Empire_State_Building_Night.jpg