Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Η Μερσινιά ή όπως αλλιώς αποκαλείται Μύρτος η κοινή, με επιστημονική ονομασία Myrtus communis, είναι αειθαλής θάμνος ύψους μέχρι 3 m. Η μερσινιά ανήκει στην οικογένεια Μυρτίδες (Myrtaleae). Τα φύλλα της μερσινιάς είναι μικρά και έχουν χρώμα πράσινο σκούρο γυαλιστερό [1-4]. Οι καρποί της μπορεί να είναι είτε μελανοί είτε λευκοί ανάλογα με την ποικιλία της μερσινιάς [1,2]. Η ποικιλία Myrtus communis var. communis φέρει μελανούς καρπούς και η ποικιλία Myrtus communis var. laucocarpa DC λευκούς [2]. Οι βλαστοί της είναι ελαστικοί και λυγίζουν εύκολα και για αυτό χρησιμοποιούνται τόσο στην καλαθοπλεκτική, όσο και για την κατασκευή λογοδετών για να δένονται τα δεμάτια των σιτηρών, μετά τον θερισμό [1, 3]. Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο και οι καρποί της ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι τον Ιανουάριο [1-4].
Είναι κοινό ιθαγενές είδος φυτού [1,2]. Φύεται κυρίως στις όχθες ποταμών ή χειμάρρων, στις άκρες αγρών και δρόμων. Μπορεί να το συναντήσει κανείς σε πολλές περιοχές της Κύπρου όπως τον Ακάμα, το Ακρωτήρι, το Μαχαιρά, την Καρπασία και τις οροσειρές Τροόδους και Πενταδακτύλου [1-2]. Απαντάται επίσης σε όλες τις μεσογειακές χώρες και ανατολικά μέχρι την Ινδία [1].
Το αιθέριο έλαιο που παράγεται από τα φύλλα, τους τρυφερούς βλαστούς και τους καρπούς της μερσινιάς χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική και την αρωματοποιία [1-4]. Τα μερσινόκοκκα, δηλαδή οι καρποί της μερσινιάς, τρώγονται ωμά και θεωρούνται πολύ εύγεστα, υγιεινά και στυπτικά [3]. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο χυμός από τα μαύρα μερσινόκοκκα παλαιότερα χρησιμοποιείτο για το βάψιμο των μαλλιών. Στην Κρήτη υπάρχουν αναφορές ότι τα ώριμα μαύρα μερσινόκοκκα τα αναμειγνύουν με ρακή και έτσι παράγεται η μυρτόρακη ή μερτόρακη, η οποία χρησιμοποιείται ως ποτό εύγευστο και ως φάρμακο στο κρυολόγημα, τον πονόδοντο και το στομαχόπονο [3].
Στην αρχαία Ελλάδα η μερσινιά εθεωρείτο σύμβολο της ομορφιάς και της νεότητας και συνδεόταν με τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση η Αφροδίτη αναδύθηκε από τα κύματα της θάλασσας, σε παραλία στην Πάφο και έκρυψε τη γύμνια της πίσω από μία μερσινιά [1-3]. Από τότε η μερσινιά καθιερώθηκε ως το ιερό φυτό της θεάς Αφροδίτης. Έτσι κατά την αρχαιότητα φύτευαν μερσινιές στις αυλές Ιερών και ναών, συνήθεια η οποία επεβίωσε και στον Χριστιανισμό. Επίσης αγάλματα θεών, ημιθέων και ηρώων εκοσμούντο με στεφάνια από βλαστούς μερσινιάς. Πολλές ήταν και οι φορές που βρέθηκαν ανάμεσα στα κτερίσματα τάφων των βασιλέων και άλλων σπουδαίων νεκρών χρυσά στεφάνια που έμοιαζαν με βλαστούς και άνθη μερσινιάς [3]. Στη σύγχρονη εποχή στο νησί μας τα κλαδιά της μερσινιάς χρησιμοποιούνται σε εορταστικές εκδηλώσεις, για την υποδοχή σημαντικών προσώπων, για την κατασκευή στεφανιών και για το στόλισμα του Επιταφίου [1,2].
Εμείς μπορούμε να εκτιμήσουμε την πλούσια χλωρίδα του τόπου μας και να την προστατέψουμε; Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ας εκτιμήσουμε το μεγάλο πλούτο και την προσφορά της φύσης στη ζωή μας. Ας μάθουμε στα παιδιά, στους γονείς και στους φίλους μας για την αξία και την σημαντική ιστορία που κρύβεται πίσω από τη μερσινιά. Ας πάμε μια βόλτα στη φύση να μαζέψουμε μερσινόκοκκα και ας απολαύσουμε την υπέροχη μυρωδιά και γεύση τους. Μπορούμε;
ΠΗΓΕΣ:
[1] Τσιντίδης, Τ., Χατζήκυριάκου, Γ., Χριστοδούλου, Χ. (2002). Δέντρα και Θάμνοι στην Κύπρο. Λευκωσία: Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη – Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου
[2] Γεώργιος Ν. Χατζηκυριάκου. Αρωματικά και αρτυματικά φυτά στην Κύπρο – Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, Λευκωσία 2007.
[3] http://www.rodiaki.gr/article/171106/myrtos-h-koinh-myrtus-communis#ixzz3Pdd1yRkY
[4] Έλμουτ Μπάουμαν (1982 αρχική έκδοση, δεύτερη έκδοση 1999). Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στην λογοτεχνία. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης. σελ. 51-52.
