Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Στη Σουηδία, μια χώρα με συνολική έκταση πέραν των 450 χιλ. τετραγωνικών χιλιομέτρων μπορεί κανείς να συναντήσει 6 διαφορετικά είδη ερπετών ενώ στην Κύπρο, με συνολική έκταση λίγο περισσότερο από 9 χιλ. τετραγωνικά χιλιόμετρα ο αριθμός των ερπετών είναι υπερτριπλάσιος αφού φτάνει στα 22 διαφορετικά είδη [1]. Επιπρόσθετα, στην Κύπρο σήμερα συναντώνται πέραν από 1.800 είδη, υποείδη και ποικιλίες φυτών, 30 είδη θηλαστικών, 25 είδη ερπετών και αμφιβίων, 370 είδη πτηνών καθώς και μια τεράστια ποικιλία από έντομα που κατατάσσονται σε πέραν των 6000 διαφορετικών ειδών [2] .
Από τα είδη αυτά, ξεχωρίζουν τα ενδημικά είδη και υποείδη όπως το αγρινό (Ovis orientalis ovion), η αλεπού (Vulpes vulpes indutus), ο λαγός (Lepus europaeus cyprius), ο σκαντζόχοιρος (Hemiechinus auritus dorotheae) το κυπριακό νερόφιδο (Natrix natrix spp. cypriaca) και το κυπριακό φίδι (Hierophis cypriensis), ο κουρκουτάς (Laudakia stellio cypriaca), η σκαλιφούρτα (Oenanthe cypriaca) και ο τρυπομάζης (Sylvia melanothorax) και πολλά άλλα που συμπεριλαμβάνουν 4 υποείδη σαυρών, 9 είδη πεταλούδων και περίπου 140 είδη φυτών [1,2,3]. Έχει όμως ποτέ κανείς αναρωτηθεί τη σχέση αναλογίας της ψηλής βιοποικιλότητας με τη μικρή έκταση του νησιού μας; Η ειδογένεση, αποτελεί μια διαδικασία μακρόχρονη κατά την οποία «σμιλεύεται» η γονιδιακή δεξαμενή του είδους κρατώντας μόνο τα ευνοϊκά γονίδια ώστε σταδιακά να δημιουργείται νέο είδος κατάλληλα προσαρμοσμένο για επιβίωση στο περιβάλλον που βρίσκεται. Μια από τις βασικότερες προϋποθέσεις για ενεργοποίηση της διαδικασίας αυτής αποτελεί η απομόνωση του πληθυσμού ώστε να μην εισάγονται νέα γονίδια από άλλους πληθυσμούς. Αυτή η προϋπόθεση καλύπτεται απόλυτα στην περίπτωση των νησιών αφού η θάλασσα αποτελεί φυσικό φράγμα στην διασπορά των πληθυσμών με αποτέλεσμα συχνά να παρατηρούνται ψηλά ποσοστά ενδημικών ειδών και υποειδών [4]. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στις 34 περιοχές ανά το παγκόσμιο που διακρίνονται για τα υψηλά ποσοστά βιοποικιλότητας, περίπου οι μισές αναφέρονται σε νησιά ή νησιωτικά συμπλέγματα που συμπεριλαμβάνουν την Μαδαγασκάρη, την Καραϊβική αλλά και τα νησιά της Μεσογειακής λεκάνης.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της απομόνωσης το οποίο προκαλεί την δημιουργία υψηλής ειδογένεσης των νησιών αποτελεί ταυτόχρονα και σημαντικό μειονέκτημα αφού συσχετίζεται με την μειωμένη αύξηση του αριθμού των ατόμων του πληθυσμού λόγω περιορισμού των αναγκαίων για την επιβίωση φυσικών πόρων. Επιπρόσθετα, η απομόνωση περιορίζει την διασπορά και προκαλεί τα είδη να αναπτύξουν μηχανισμούς επιβίωσης που βασίζονται στην αλληλοεξάρτηση και την συμβίωση μεταξύ διαφορετικών ειδών παρά στην ανάπτυξη αμυντικών μηχανισμών κατά των θηρευτών [4]. Έτσι, στην σύγχρονη εποχή της τεχνολογικής «ενοποίησης» των ηπείρων και της εισαγωγής εισβλητικών ειδών, οι νησιωτικοί πληθυσμοί ειδών χαρακτηρίζονται από υψηλή τρωτότητα και ο κίνδυνος εξαφάνισης γίνεται ορατός. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED), στο Ρίο ντε Τζανέιρο τον Ιούνιο του 1992, από τις 724 καταγεγραμμένες εξαφανίσεις ειδών κατά τα τελευταία 400 χρόνια, περίπου το 50% αφορά νησιωτικά είδη ενώ το ποσοστό αυξάνεται κατακόρυφα για τις εξαφανίσεις πτηνών προσεγγίζοντας το 90% των καταγεγραμμένων. Ως άνθρωποι και ειδικότερα ως κάτοικοι νησιού, έχουμε υποχρέωση να διαφυλάξουμε την υψηλή βιοποικιλότητα των νησιών. Είναι στο χέρι του καθενός από εμάς να εντείνουμε τις προσπάθειες μας για επέκταση των μέτρων προστασίας που θα διασφαλίσουν την επιβίωση όλων των ειδών σε βάθος χρόνου. Μπορούμε;
ΠΗΓΕΣ:
[1] Έκδοση του 2013: Κύπρος. Μικρά τοπία, μοναδικά ζώα. Κυπριακή Δημοκρατία, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τμήμα Περιβάλλοντος. Λευκωσία 2013
[2] http://www.moa.gov.cy/moa/fd/fd.nsf/DMLflora_en/DMLflora_en?OpenDocument
[3] http://www.kykpee.org/print_iliko/entipa_gia_to_perivallon_tis_kiprou/the_fauna_of_cyprus.pdf
[4] http://www.cbd.int/island/
[5] International, C. (2007). Biodiversity hotspots (collection). Retrieved from http://www.eoearth.org/view/article/150569
[6] http://translate.google.com.cy/translate?hl=el&sl=en&u=http://www.un.org/geninfo/bp/enviro.html&prev=search
ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://en.wikipedia.org/wiki/Island#mediaviewer/File:Atafutrim.jpg
