Νανομυγαλίδα, ίσως το μικρότερο θηλαστικό της Κύπρου

Η Κύπρος κατοικείται από σχετικά μικρό αριθμό θηλαστικών εκ των οποίων τα ποια γνωστά είναι το αγρινό (Ovis orientalis ophion), η Κυπριακή αλεπού (Vulpes vulpes indictus), ο Κυπριακός λαγός (Lepus europeus cyprius) κλπ. Ένα από τα λιγότερο γνωστά που θεωρείται το μικρότερο από τα            θηλαστικά της Κύπρου είναι η Νανομυγαλίδα (Suncus etruscus).

Η Νανομυγαλίδα χαρακτηρίζεται ως ένα από τα μικρότερα θηλαστικά ανά το παγκόσμιο αφού το βάρος της κυμαίνεται μεταξύ 1.3 και 2.8 γραμμάρια ενώ το μήκος του σώματος της φτάνει περίπου στα 4cm εκτός της ουράς η οποία προσθέτει άλλα περίπου 3 cm με αποτέλεσμα το συνολικό μήκος του ζώου να φτάνει σε μέγιστο τα 8 cm [1,2]. Το κεφάλι είναι σχετικά μεγάλο με μια μακριά προβοσκίδα, τα πίσω άκρα χαρακτηρίζονται ως σχετικά μικρά ενώ τα αυτιά είναι σχετικά μεγάλα και ελαφρώς εξογκωμένα. Το ζώο αυτό χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα ψηλό μεταβολισμό αφού  καθημερινά καταναλώνει αριθμό εντόμων που ισοδυναμεί με 1.5 – 2 φορές το βάρος του [1,2,3]. Το σώμα του καλύπτεται από τρίχωμα χρώματος καφέ στο πλευρό και στην πάνω πλευρά ενώ στην περιοχή της κοιλιάς είναι ανοικτό γκρι που κατά την διάρκεια της χειμερινής περιόδου γίνεται παχύτερο και πιο σκούρο. Στην περιοχή του στόματος παρατηρείται πυκνή δέσμη από κοντά μουστάκια τα οποία το ζώο χρησιμοποιεί τόσο για προσανατολισμό στον χώρο όσο και για εντοπισμό της λείας που θηρεύει [2].

Οι Νανομυγαλίδες είναι ζώα μοναχικά εκτός της αναπαραγωγικής περιόδου και ο χρόνος ζωής τους εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά τα δυο χρόνια. Η περιοχή στην οποία ζουν και θηρεύουν προστατεύεται έντονα από τα ζώα τα οποία παράγουν διαπεραστικούς ήχους μικρής διάρκειας και έντονη επιθετικότητα ενώ χαρακτηριστικός ήχος «κλικαρίσματος» ακούγεται κατά την διάρκεια της κίνησης τους [1,2,3]. Τα ζώα αυτά δραστηριοποιούνται κυρίως το βράδυ ενώ όταν δεν κυνηγούν ή όταν δεν ξεκουράζονται αφιερώνουν αρκετό χρόνο στον καθαρισμό και περιποίηση του τριχώματος τους.

Παρόλο που η αναπαραγωγική περίοδος του είδους κορυφώνεται τον Μάρτιο – Οκτώβριο εντούτοις μπορεί να παρατηρηθεί αναπαραγωγική δραστηριότητα κατά την διάρκεια ολόκληρου του χρόνου. Η κυοφορία διαρκεί περίπου 28 μέρες και με κάθε γέννα γεννιούνται 2 – 6 μικρά τα οποία στην αρχή είναι γυμνά από τρίχωμα και τυφλά ενώ το βάρος τους δεν ξεπερνά τα 0,2 γραμμάρια [1,4]. Τα μικρά μεταφέρονται συνήθως από την μητέρα στις πρώτες 10 μέρες από την γέννηση σε διαφορετικές τοποθεσίες ενώ συνήθως μέχρι την 3^η – 4^η εβδομάδα από την γέννηση τα μικρά είναι ανεξάρτητα και αναπαραγωγικά ώριμα.

Η Νανομυγαλίδα παρουσιάζει ευρεία εξάπλωση συμπεριλαμβάνοντας περιοχές της Νότιας Ευρώπης, της Νοτίου Αφρικής και περιφερειακά της Αραβικής χερσονήσου. Εντοπίζεται κυρίως σε  εγκαταλειμμένους ελαιώνες, αμπελώνες και άλλες καλλιεργήσιμες περιοχές που καλύπτονται κυρίως από θαμνώδη βλάστηση όμως μπορεί κάλλιστα να εντοπιστεί και σε ανοικτές δασικές περιοχές με πεύκα και λατζιές με βραχώδη πετρώματα στα οποία μπορεί να φωλιάσει.

Προς το παρόν και σύμφωνα με στοιχεία της IUCN, το είδος αυτό δεν φαίνεται αν αντιμετωπίζει έντονες απειλές αφού παρουσιάζει ευρεία εξάπλωση, εντοπίζεται σε περιοχές που προστατεύονται και μπορεί να βρεθεί σε οικοτόπους με διάφορα γεωμορφολογικά και φυσικά χαρακτηριστικά. Παρόλα αυτά δεν φαίνεται να υπάρχουν σαφή στοιχεία για τους πληθυσμούς του είδους αφού το μικρό μέγεθος του ζώο δυσκολεύει τις διαδικασίες συλλογής και καταμέτρησης των ατόμων. Επιπρόσθετα, οι ανθρωπογενής παρεμβάσεις στους φυσικούς οικοτόπους του είδους κυριότερα λόγω των γεωργικών δραστηριοτήτων μπορεί μελλοντικά να προκαλέσει μείωση των πληθυσμών του είδους [4].     

Η βιοποικιλότητα του τόπου μας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κληρονομιάς μας και είναι καθήκον μας να την διατηρήσουμε πλούσια και ακέραια όπως ακριβώς μας παραδόθηκε. Ας ελαττώσουμε τις ανθρωπογενείς ενέργειες που συσχετίζονται με την καταστροφή των φυσικών οικοτόπων, την ρύπανση και γενικότερα την υποβάθμιση του φυσικού μας περιβάλλοντος.

Πηγές:

[1] Macdonald, D.W.; Barrett , P. (1993). Mammals of Europe. New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-09160-9. [2] Jürgens, Klaus D. (2002). “Etruscan shrew muscle: the consequences of being small”. The Journal of Experimental Biology. 205 (Pt 15): 2161–2166. PMID 12110649.

[3] Aulagnier, S.; Hutterer, R.; Jenkins, P.; Bukhnikashvili, A.; Kryštufek, B.; and Kock, D. (2008). “Suncus etruscus”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.3. International Union for Conservation of Nature. Retrieved 25 October 2010.

[4] http://www.iucnredlist.org/details/29671/0

Πηγή φωτογραφίας:
By Trebol-a – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4607913