Χαμαιλέοντας

Η κυπριακή φύση αποτέλεσε πολλές φορές πηγή δημιουργίας αστικών μύθων και παρανοήσεων όπως για παράδειγμα ο μύθος που θέλει τον Χαμαιλέοντα ή αλλιώς Ακκανομούττα να δαγκώνει στοχεύοντας προς την μύτη του θύματος ενώ η απελευθέρωση γίνεται μόνο όταν ένας γάιδαρος γκαρίσει 3 φορές [1]. Τι γνωρίζουμε όμως πραγματικά για αυτό το ερπετό και ποια τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα;

Ο Χαμαιλέοντας με το επιστημονικό όνομα Chamaeleo chamaeleon  ανήκει στην οικογένεια των Χαμαιλεονίδων που αριθμεί 197 είδη και εξαπλώνεται στις περιοχές της βορείου Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Μεσογείου [1,2].   Στην Κύπρο συναντάται μόνο ένα είδος, ο κοινός Χαμαιλέοντας ή Χαμολιός ο οποίος συναντάται σε χαμηλά υψόμετρα με πυκνή μακκία βλάστηση ή ακόμη και σε κήπους και πάρκα κατοικημένων περιοχών. Το σώμα του φτάνει σε συνολικό μήκος τα 30 cm, είναι χαρακτηριστικά πεπλατυσμένο και το κεφάλι του είναι τριγωνικό, πυραμοειδές και μοιάζει με περικεφαλαία από την οποία εκφύονται 3 λοβοί [1,2,3]. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ερπετού αποτελεί το γεγονός ότι οι οφθαλμοί είναι ιδιαίτερα εξογκωμένοι και μπορούν να κινούνται ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο προσδίδοντας εξαιρετική όραση στο ζώο αφού μπορεί να βλέπει προς διαφορετικές κατευθύνσεις ταυτόχρονα. Το σώμα του ζώου είναι προσαρμοσμένο στην δενδρόβια διαβίωση γεγονός που αποδεικνύεται από  δάκτυλα των ποδιών που είναι ενωμένα και από την ουρά η οποία είναι λεπτή και καταλήγει σε μικρή περιέλιξη ώστε να αγκιστρώνεται καλά στα κλαδιά. Ο Χαμαιλέοντας είναι ημερόβιο ερπετό το οποίο κατά τους θερινούς μήνες εντοπίζεται να κάθεται σε κλαδιά θάμνων και δέντρων αναμένοντας την λεία του που αποτελείται από διάφορα κολεόπτερα, δίπτερα και άλλα έντομα τα οποία συλλαμβάνει με την μακριά και κολλώδη γλώσσα του [1,2,3].

Η αναπαραγωγική περίοδος του ζώου διαρκεί από τον Ιούλιο μέχρι και τον Σεπτέμβρη και τα 30-40 αυγά τοποθετούνται σε τρύπα στο έδαφος και επωάζονται για περίπου 11 μήνες μέχρι την αρχή του επόμενου καλοκαιριού οπόταν γίνεται και η εκκόλαψη. Το μέγεθος κατά την εκκόλαψη δεν ξεπερνά τα 6cm ενώ πριν ξεκινήσει ο χειμώνας θα έχουν διπλασιαστεί και με το πέρας της χειμέριας νάρκης επαναρχίζουν την σύλληψη τροφής με αποτέλεσμα πριν το τέλος του δεύτερου χρόνου ζωής τους να έχουν φτάσει σε κανονικό αναπαραγωγικό μέγεθος ενήλικου ατόμου [1,2,3].

Ο Χαμαιλέοντας χαρακτηρίζεται ως βραδυκίνητο ζώο με αποτέλεσμα να αναπτύσσει διαφορετικούς τρόπους αποφυγής φυσικών θηρευτών όπως η ικανότητα ταχείας εναλλαγής του σωματικού χρωματισμού ανάλογα με τον περιβάλλοντα χώρο, ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ερπετού αυτού. Η αλλαγή στο χρωματισμό του σώματος αποτελεί και μέθοδο επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων του είδους αφού κατά την αναπαραγωγική περίοδο τα αρσενικά υιοθετούν πιο φανταχτερούς χρωματισμούς για να προσελκύσουν τα θηλυκά ενώ όταν τα θηλυκά δεν θέλουν να ζευγαρώσουν εμφανίζουν άσπρα στίγματα τα οποία απωθούν τα αρσενικά [1].

Το συγκεκριμένο ερπετό απειλείται από την καταστροφή των ιδιαίτερων ενδιαιτημάτων του από πυρκαγιές, αγροτική μηχανοποίηση, τουριστική ανάπτυξη, τα κινούμενα οχήματα που προκαλούν μεγάλη θνησιμότητα στους δρόμους, αλλά και το παράνομο εμπόριο, αφού συλλέγονται και πωλούνται ως εξωτικά ζώα [3]. Οι Χαμαιλέοντες συμπεριλαμβάνονται στο παράρτημα IV της Οδηγίας 92/43ΕΟΚ ενώ προστατεύεται από την Εθνική Νομοθεσία με τον νόμο για την προστασία της Άγριας Ζωής του 2003 [1]. Είναι στο χέρι όλων μας να προστατεύσουμε αυτό το ιδιαίτερο ερπετό περιορίζοντας τις ανθρωπογενής δραστηριότητες οι οποίες έχουν αρνητική επίδραση στο φυσικό του περιβάλλον. Μπορούμε;        

ΠΗΓΕΣ:
[1] Νικολάου Χ., Παφίλης Π., Λυμπεράκης Π., 2014: Τα ερπετά και τα αμφίβια της Κύπρου. Ερπετολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, 2014
[2] https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%B9%CE%BB%CE%AD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82
[3] http://www.herpetofauna.gr/index.php?module=cats&page=read&id=95&sid=92

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%B9%CE%BB%CE%AD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82#/media/Fil
e:Bradypodion_pumilum_Cape_chameleon_female_IMG_1767_(cropped).jpg