Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Στο νησί μας πέρα από τις θαλάσσιες χελώνες Καρέτα-Καρέτα και Πράσινη χελώνα μπορεί να συναντήσει κανείς και την ποταμοχελώνα, η οποία είναι χελώνα γλυκού νερού. Η ποταμοχελώνα έχει την επιστημονική ονομασία Mauremys rivulata και ανήκει στην οικογένεια Bataguridae. Το είδος αυτό εξαπλώνεται στις νότιες ακτές της Κροατίας, στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στα Μεσογειακά τμήματα της εγγύς Ανατολής [1].
Στην Κύπρο η ποταμοχελώνα μπορεί να εντοπιστεί σε υγρότοπους γύρω από τη Λευκωσία όπως το Φράγμα Κοτσιάτη και ο Πεδιαίος ποταμός και στην πόλη Χρυσοχούς. Προτιμά υγρότοπους σε χαμηλά υψόμετρα με πυκνή βλάστηση και λασπώδη βυθό [1,2].
Το μήκος του χελύου, δηλαδή του καβουκιού της, φτάνει μέχρι τα 30 εκατοστά [2] . Τα αρσενικά άτομα είναι μικρότερου μεγέθους από τα αρσενικά [2].Το χρώμα του σώματος της είναι σκούρο γκρίζο-λαδί έως σκούρο καστανό ενώ το κοιλιακό μέρος του χελύου έχει χρώμα κίτρινο προς μαύρο [1]. Χαρακτηριστικές είναι οι κιτρινωπές γραμμές που παρατηρούνται στα πόδια, στο λαιμό και στο κεφάλι [1].
Γεννά συνήθως 4-9 αυγά σε τρύπες τις οποίες σκάβουν σε μαλακό χώμα και η εκκόλαψη διαρκεί περίπου 2 μήνες. Τα μικρά τρέφονται κυρίως με ασπόνδυλα ενώ τα ενήλικα άτομα είναι κυρίως φυτοφάγα όμως μπορεί να τραφούν και με ψάρια, αμφίβια, μικρά φίδια, υδρόβια έντομα και πτώματα [1,2]. Αγαπημένη συνήθεια της ποταμοχελώνας είναι να βγαίνει από το νερό και να λιάζεται σε σημεία με εύκολη διαφυγή [1].
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι πληθυσμοί της έχουν μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει το είδος αυτό είναι η αποξήρανση των βιοτόπων της, η ρύπανση από απορρίμματα και τοξικές ουσίες [1]. Επίσης μια πρόσφατη και μεγάλη απειλή για την ποταμοχελώνα αποτελεί ο ανταγωνισμός με την κοκκινόλαιμη νεροχελώνα Trachemys scripta. Η κοκκινόλαιμη νεροχελώνα έχει προέλευση από την Αμερική και πρόκειται για είδος που εμπορεύονται τα καταστήματα πώλησης κατοικίδιων ζώων και πολλές φορές απελευθερώνονται από τους κάτοχους τους σε υγροβιότοπους. Επίσης στην Κύπρο υπάρχουν αναφορές ότι οι ποταμοχελώνες φέρνουν τύχη γι’ αυτό πολλοί τις συλλέγουν για να τις πουλήσουν [1,3,4].
Η ποταμοχελώνα προστατεύεται από την Εθνική Νομοθεσία με τον «περί Προστασίας και Διαχείρισης της Φύσης και της Άγριας Ζωής Νόμο [Αρ.153(Ι)/2003]» και ανήκει στα παραρτήματα ΙΙ και IV της οδηγίας 92/43 ΕΟΚ δηλαδή στα είδη που απαιτούν προστασία και επιβάλλονται ειδικές ζώνες διατήρησης τους από τα κράτη μέλη [1].
Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για την προστασία της Ποταμοχελώνας;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της κυπριακής φύσης. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Είναι, λοιπόν, στο χέρι μας να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον, ξεκινώντας από το να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Ας σταματήσουμε τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων που δηλητηριάζουν τα νερά του τόπου μας . Ας αποτρέψουμε τη συλλογή και πώληση ποταμοχελώνων. Ας πούμε ΌΧΙ στην καταστροφή των υδατικών οικοσυστημάτων στα οποία ζει η ποταμοχελώνα. Μπορούμε;
