Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης – Κυκπεε
Η Δεσποτική Λίμνη, ο σημαντικός αυτός υδροβιότοπος Διεθνούς Σημασίας, βρίσκεται στην Χερσόνησο του Ακρωτηρίου και συγκεκριμένα στο Αγρόκτημα του Αγίου Νικολάου, το οποίο ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Λεμεσού, σε απόσταση περίπου 100 μέτρων από το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και εκπαίδευσης (ΚΥΚΠΕΕ). Αποτελεί ένα τεχνητό οικοσύστημα, το οποίο δημιουργήθηκε το 1960 για σκοπούς άρδευσης των καλλιεργειών της γύρω περιοχής. Η τελική της μορφή, η οποία υφίσταται μέχρι σήμερα, ολοκληρώθηκε περίπου το 1998.
Η λίμνη έχει έκταση ένα εκτάριο (10.000 m2) και βάθος περίπου 10 m. Εμπλουτίζεται με γλυκό νερό από το φράγμα του ποταμού Κούρη. Σήμερα συνεχίζει να χρησιμοποιείται ακόμη για αρδευτικούς σκοπούς ακόμη αλλά θεωρείται πλέον ως ένα πολύ σημαντικό οικοσύστημα, λόγω της συμβολής της στον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί τεχνητή λίμνη, η βλάστηση γύρω της μετατρέπεται σταδιακά σε φυσική παρυδάτια βλάστηση. Αποτελεί ένα υψηλής σημαντικότητας και οικολογικής αξίας ενδιαίτημα, το οποίο προσελκύει πολλά είδη μεταναστευτικών αλλά και αρπακτικών πουλιών της περιοχής. Ειδικότερα, εξυπηρετεί τις ανάγκες χιλιάδες μεταναστευτικών πουλιών που καταφθάνουν στο νησί μας κάθε χρόνο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελεί τη νοτιότερη υδατοσυλλογή γλυκού νερού στην Κύπρο, δηλαδή τον τελευταίο σταθμό των μεταναστευτικών πουλιών που μεταναστεύουν στην Αφρική και τον πρώτο που συναντούν στην επιστροφή τους.
Η πλούσια πτηνοπανίδα που παρατηρείται στην Δεσποτική λίμνη αποτελεί πλούσιο και σημαντικό σταθμό για πτηνοπαρατηρητές, τόσο από την Κύπρο όσο και από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα πάνω από 50 είδη πουλιών, εκ των οποίων το ένα είναι ενδημικό (Θουπί), τα 6 φωλιάζουν στη λίμνη (Νεροβούττης, Φραγκολίνα, Κουκκουφκιάος, Τριβιτούρα, Φάσσα, Χελιδόνι) και τα υπόλοιπα 43 είναι αποδημητικά. Αρκετά από αυτά, όπως η Μαυροκέφαλη πάπια, η Πρασινοκέφαλη πάπια, ο Τσόκκος, η Νερόκοτα και ο Καλαμοπόδας, αναπαράγονται εκεί. Από το σύνολο αυτό, τα 10 είναι προστατευόμενα και παρουσιάζονται σε παράρτημα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 79/409 για την προστασία της πτηνοπανίδας. Επιπρόσθετα, στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης έχουν καταγραφεί 156 είδη πουλιών, εκ των οποίων τα 3 είναι ενδημικά, τα 17 φωλιάζουν μόνιμα και τα 139 είναι αποδημητικά, εκ των οποίων τα 32 είναι προστατευόμενα βάση της προαναφερθείσας Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Η πλούσια αυτή προσέλκυση και διατήρηση της πτηνοπανίδας οφείλεται στην πλούσια υδρόβια μικροπανίδα της λίμνης, η οποία προσφέρει άφθονη τροφή στα είδη. Σημαντικός κρίκος στην τροφική αλυσίδα της αποτελούν οι Κυπρίνοι.
Στη λίμνη, πέρα από το νερό του φράγματος του Κούρη, φθάνουν επίσης επεξεργασμένα αστικά λήμματα τα οποία είναι εμπλουτισμένα με αζωτούχες και φωσφορούχες ενώσεις, οι οποίες επιφέρουν την ταχύτερη ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού και της υδροχαρούς βλάστησης, συμβάλλοντας στη δημιουργία του φαινομένου του ευτροφισμού. Το φαινόμενο αυτό δεν τυγχάνει οποιασδήποτε αντιμετώπισης από κάποιο φορέα, καθώς αποτελεί ένα εποχιακό φαινόμενο. Μεταβάλλεται ανάλογα με τη στάθμη του νερού και η βιολογική ισορροπία στο σύστημα επέρχεται με την αυτορρύθμιση του οικοσυστήματος. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο το φαινόμενο παρατηρείται εντονότερα, με την άλγη να καλύπτει όλη την επιφάνεια της λίμνης, ενώ κατά την χειμερινή περίοδο το φαινόμενο μειώνεται κατακόρυφα και η άλγη σχεδόν εξαφανίζεται.
Δυστυχώς σήμερα δεν έχει σχεδιαστεί κάποιο πλάνο διαχείρισης της Δεσποτικής λίμνης. Καθίσταται, λοιπόν, αναγκαία η εκπόνηση κάποιου σχεδίου για την αειφόρο διαχείρισή της στο μέλλον. Ας προστατεύσουμε, λοιπόν, το κόσμημα της περιοχής της Χερσονήσου του Ακρωτηρίου, το οποίο ξεχωρίζει για την πλούσια και σπάνια βιοποικιλότητα που φιλοξενεί!
ΠΗΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
Αρχείο Κυπριακού Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΚΥΚΠΕΕ.)
