Φαινόμενο Αστικής θερμικής νησίδας – Διαφορετικό κλίμα στην ίδια πόλη;

Μια βόλτα στο κέντρο των πόλεων αρκεί για να συνειδητοποιήσουμε την πληθώρα οικοδομημάτων, την απουσία χώρων πρασίνου, την αυξημένη παραγωγή ρύπων, τις συνθήκες άπνοιας και την παρουσία υψηλότερων θερμοκρασιών σε σχέση με την ύπαιθρο. Η τάση των κέντρων των πόλεων να παρουσιάζουν υψηλότερες θερμοκρασίες αέρα σε σχέση με τις περιαστικές περιοχές, δηλαδή τις περιοχές που τις περιβάλλουν,  ονομάζεται θερμική αστική νησίδα [1,2]. Συνήθως η διαφορά αυτή είναι πιο έντονη κατά τις νυχτερινές ώρες σε σχέση με την υπόλοιπη ημέρα. Επίσης εντονότερο εμφανίζεται φαινόμενο κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε σχέση με το καλοκαίρι. Η διαφορά της θερμοκρασίας εξαρτάται από τους παράγοντες-αίτια του φαινομένου και μπορεί να φτάσει ακόμα και τους 15 ^οC [2]. 

Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας παρατηρείται σε πάρα πολλές πόλεις και είναι μάλλον η πιο έκδηλη επίπτωση της αστικοποίησης. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις γενικότερες κλιματικές συνθήκες της περιοχής που βρίσκεται η πόλη καθώς και το ανάγλυφο της περιοχής, γι’ αυτό και παρουσιάζει συνεχείς μεταβολές στον χρόνο και στον χώρο [1,2,3].

Τα κυριότερα αίτια του φαινομένου είναι τροποποίηση της επιφάνειας του εδάφους, λόγω αστικής ανάπτυξης, καθώς και η παραγωγή ‘θερμικών αποβλήτων’ εξαιτίας της ενεργειακής χρήσης, όπως για παράδειγμα η θέρμανση και η κυκλοφορία οχημάτων. Όσο πιο πυκνοδομημένη είναι μια περιοχή, τόσο περισσότερο τα διάφορα κτίρια παγιδεύουν τη θερμότητα στην περιοχή και δεν επιτρέπουν την γρήγορη ανανέωση του αέρα. Τα δομικά υλικά και η άσφαλτος έχουν διαφορετικές θερμικές ιδιότητες από τα φυσικά στοιχεία της υπαίθρου και εκπέμπουν με διαφορετικό τρόπο την προσπίπτουσα ακτινοβολία. Παραδείγματος χάρη το τσιμέντο και η άσφαλτος δεν επιτρέπουν την γρήγορη ψύξη του αστικού περιβάλλοντος μετά τη δύση του ήλιου, με αποτέλεσμα τη νύχτα να καταγράφονται μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ πυκνοδομημένων περιοχών και υπαίθρου. Επίσης, σημαντικό αίτιο αποτελεί η απουσία πρασίνου. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα φυτά απορροφούν την ημέρα μεγάλο μέρος της ηλιακής ενέργειας και αντλούν νερό από τη γη, το οποίο αποδίδουν τη νύχτα υπό μορφή υγρασίας ψυχραίνοντας την ατμόσφαιρα. Επιπρόσθετα, η έντονη κυκλοφορία οχημάτων και οι εκπομπές ρύπων αποτελούν βασικά αίτια του φαινομένου αυτού [2]. 

Οι επιπτώσεις της θερμικής νησίδας επικεντρώνονται κυρίως στην υποβάθμιση της ποιότητα ζωής των κατοίκων των πόλεων και στις επιδράσεις πάνω στην υγεία τους. Είναι γνωστή η συνέργια των υψηλών θερμοκρασιών το καλοκαίρι πάνω στη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα ηλικιωμένων κυρίως ατόμων. Έτσι με την αύξηση των θερμοκρασιών την ημέρα και τη διατήρησή της τη νύχτα, η θερμική νησίδα γίνεται πρόσθετος παράγοντας επικινδυνότητας. Παράλληλα η εντατική χρήση κλιματιστικών, πέρα από την αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα, και πέρα από τη σπατάλη ενέργειας που προκαλεί, συμβάλλει και στη ρύπανση της ατμόσφαιρας [3].

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για τη μείωση της έντασης της θερμικής νησίδας; Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στις προσπάθειες για προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας. Οι καθημερινές μας συνήθειες θα καθορίσουν πώς θα είναι ο πλανήτης στον οποίο ζούμε, αλλά και τι περιβάλλον θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ας φυτέψουμε δέντρα στις γειτονιές και στις πόλεις μας. Ας χρησιμοποιήσουμε «ψυχρά» υλικά στα κτίρια και τους δρόμους. Ας ενημερώσουμε την οικογένεια και τους φίλους μας για το φαινόμενο αυτό και για τους κινδύνους που εγκυμονεί για το περιβάλλον και για μας τους ίδιους. Μπορούμε;

ΠΗΓΕΣ:
[1] http://erymanthos-k-e.blogspot.com/2012_09_01_archive.html
[2] http://www.env-edu.gr/Chapters.aspx?id=72
[3]http://ecocity.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=2855:to-%CF%86%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%83-%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CF%83&Itemid=86