Ασπροσπαλαθκιά (Calycotome villosa)

«Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες / Το κόκκινο χώμα και οι ασπάλαθοι / Δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς» αναφέρουν οι στίχοι του Σεφέρη  στο ποίημα του «Επί Ασπαλάθων» θέλοντας έντεχνα να περιγράψει την μαγεία της φύσης που περίτεχνα στολίζει το ελληνικό τοπίο.  Τι γνωρίζουμε όμως γι αυτό το αρωματικό φυτό που τόσο ενέπνευσε ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών;

Η Ασπάλαθος ή Ασπροσπαλαθκιά είναι πολυκλαδής, φυλλοβόλος και ακανθώδης θάμνος που φτάνει σε ύψος τα 3m. Η λατινική ονομασία Calycotome παραπέμπει στις λέξεις  «κάλυκας» και «τομή» αφού ο κάλυκας του άνθους τέμνεται σε δυο μέρη ενώ το επίθετο  villosa που αποδίδεται στο είδος της Ασπροσπαλαθκιάς παραπέμπει στο τρίχωμα που καλύπτει ολόκληρο το σώμα του φυτού. Τα άνθη του είδους εμφανίζονται κατά την περίοδο Δεκεμβρίου – Απριλίου και είναι κίτρινου χρώματος και ιδιαίτερα εύοσμα.

Ιστορικά, αναφορές στο φυτό εντοπίζονται σε συγγράμματα του Θεόφραστου ο οποίος αναφέρει ότι τα άνθη του φυτού χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μύρων. Επίσης ο Θεόκριτος αναφέρεται στην χρήση του φυτού ως καύσιμη ύλη ενώ σε συγγράμματα του Πλίνιου γίνεται αναφορά στην χρήση των ριζών της Ασπροσπαλαθκιάς για την παραγωγή αρωμάτων. Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη όμως χαρακτηρίζεται η αναφορά του φυτού στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα (427-348 π.Χ.) όπου καταγράφεται η κοινή για την εποχή αντίληψη ότι οι θεοί τιμωρούσαν τους νεκρούς Τύραννους στον Άδη τους οποίους «…τράβαγαν έξω δίπλα στο δρόμο πάνω σε ασπάλαθους ξεσκίζοντας έτσι το σώμα τους…».Σημαντική θέση φαίνεται να καταλαμβάνει το φυτό και στην θρησκευτική παράδοση αφού ακόμη και σήμερα τα άνθη του φυτού χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του άγιου μύρου ενώ αναφορές στις αρωματικές ιδιότητες της Ασπροσπαλαθκιάς εντοπίζονται σε πολλά σημεία στην Παλαιά Διαθήκη.

ΠΗΓΕΣ:

[1]  Χατζηκυριάκου Γ., 2007: Αρωματικά και Αρτυματικά Φυτά στην Κύπρο. Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, 2007
[2] http://eol.org/pages/703764/data
[3] http://georgiander313.blogspot.com/2013/05/flora-of-cyprus-flora_1.html

ΠΗΓΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ:
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Calycotome_villosa.jpg